12.01.2011 saat 19:10 da Mehmet Kutluk tarafından fotoforuma bir fotoğraf yüklenmesi ile başlayan sürçte Trakus tür tanım kurulumuz araştırmalarına başlamıştı. Geçen cuma, türün Büyük Üveyik olduğu, tür listemize alınması gerekliliğini bildirdiler. Kurul üyelerinden Emin Yoğutçuoğlu kuşun görüldüğü yere giderek gözlem yapmıştı.
Aşağıda Arkadaşımızın bu konudaki raporunu bulacaksınız.
Trakus tür listemiz artık 466 tür oldu. Büyük Üveyik in tür sayfası açılmıştır, tür yetkilisi olarak, Mehmet Kutluk beyden izin isteyerek Yasemin Can hanımı öneriyoruz.
Türkiye için ilk kayıttır. Yeni türümüz hayırlı olsun.
Arazi notu:
17 Ocak 2011 03:56 tarihinde bir adet bireyi 3 gün boyunca yerinde izlemeye çalışarak alınan notlar.
euring kodu 06890
Latince ismi(Cins ve tür ismi): Streptopelia orientalis
alttürü: meena,
Avrupa\'da rastlantısal olarak görülmüş: nominate alttürü \"orientalis\" ve diğeri \"meena\"nın habitat, karakteristik özellikleri ve ses farklılıklarından ötürü iki farklı tür olabileceği düşünülüyor. Yani ileride bu tür Streptopelia meena olarak ayrı bir tür kabul edilebilir ancak şimdilik böyle bir şey söz konusu değil.
Tür tanımı:
Birey,. Birinci kışını yaşıyor ve de tüy değiştiriyor. Bütün özellikleri S.orientalis’e işaret ediyor. Genel olarak açık renkli gaga ucu, kırmızı göz çukurunun dar olması, gri-mavimsi renkteki kuyruk sokumu ve de kanat üstü örtüsünde yer alan iri siyah benekler bunu destekliyor. Kumru ile karşılaştırıldığında Büyük üveyik her zaman biraz daha iricedir. Üveyik ise değişmeyen bir şekilde her zaman daha ufaktır ve zarif görünümlüdür.
Ayrıca, primer uzunluğu bu kuşta kısa, orientalis ile mükemmel bir şekilde uyuşuyor. Üstelik kanat üstünü fotoğraflarda dikkatlice incelediğiniz zaman geniş/iri siyah benekler ile pas rengi kenarlarını görebiliyorsunuz. Üveyik’te bu siyahlıkların bazıları daha üçgenims şeklinde ve açık renkli kenarları daha geniş enli ve beyaz oluyor. Kahverengi ense ve değişken olsa da ensedeki çizgilerin zemininin mavi oluşu da tanımı için artılar.
Spp.meena ile nominate orientalis arasındaki en açık fark olan kuyruk ucunun beyaz olması(gri yerine) da oldukça net bir şekilde görünüyor. (Gerçi collins’te ve bilinen kaynakların dışında okuduğum kadarıyla orientalis alttüründe ışık koşullarına bağlı olarak grimsi mavi olan kuyruk ucu beyaz görünebiliyormuş. Hatta collins’teki çizimlerinden daha açık renkli olduğu iddia ediliyor. Ancak bu kuşta belirgin bir şekilde açık renkli olan karnı, beyaz renkli kuyruk kenarı/ucundan ötürü meena olduğu anlaşılıyor…
Bu kuşun Kumru’lardan daha iri olduğunu hem uçarken hem de yan yana izleme şansımız oldu. Kumru ile yan yana uçtuğu sırada daha iri bir kuş olduğu rahatça anlaşılabiliyordu. Ayrıca uçuşu Üveyik’ten kesinlikle daha farklıydı. Bir üveyik gibi değil de bir güvercin gibi uçuyordu. Kuşun gözlendiği alan ufak bahçeleri olan bir site içi. Bol ağaçlık ve çalılık olan bu site içi oldukça bol sayıda kuş barındırsa bile Üveyik’in görülebileceği bir alan değil. Kuşun gösterdiği davranışlarda bir Üveyik gibi değil. Ben hiç bir evin bahçesine gelip yem yiyip, su içen bir Üveyik görmedim. Tahminimce çok uzun zamandır burada değil. Ev sahipleri Mehmet ve Yasemin kutluk orada yerleşikler ve bahçeyi neredeyse her gün saatlerce kontrol ediyorlar. Böylece görünen kuşlar hakkında çok detaylı bir bilgileri mevcut.
Kuşu ilk kez ayın 12’sinde gördüklerini söylediler ve gördüklerinde Üveyik olabileceğini ancak biraz farklı görünmesinden ötürü Büyük üveyik’te olabileceğini düşünmüşler. Gördükleri kuşun ne olduğu ile ilgili biraz düşününce ve kitap karıştırınca doğru tahminde bulunmuşlar.
Bu türün kafes kaçkını olma ihtimali de çok düşük. Büyük üveyik, TR’de beslenen bir kafes kuşu değil. En azından internetten incelendiğinde hiçbir bilgiye ulaşılamıyor. Ayrıca birinci kışını yaşıyor olması da bunun yabani bir kuş olduğunu destekliyor. Kuş, evin içinde insanlardan pek kaçmamış olsa da dışarıda insanlardan ürküyor ve kaçıyor. Ancak çoğunlukla Kumru’larla birlikte takılması, site içinde insanlara yakın olmasından ötürü bu ürkekliği bir nebze olsun kırılmış olabilir. Çoğunlukla yaşlı çam ağaçlarında dinleniyor…
Bu iki alttürde Avrupa’da ve İsrail’de rastlantısal konuk. Avrupa’da bu kış, henüz iki alttüründe kaydının olmadığını Dutch birding editörü Arnoud van den Berg’den öğrendim.
Yeni kuşumuz hayırlı olsun,
Emin Yoğutçuoğlu
Haber: https://yesilgazete.org/234-hak-orgutunden-ortak-aciklama-yaban-hayvanlarini-oldurme-izni-geri-alinsin/?fbclid=IwAR0n5zLrXIXXdUWUASK8p0oojfCaIOHvW_fmTze-kmn9j9ydthTSYCoHFEU