18-29 Mayıs tarihleri arasında oradaydık sevgili Ferdi Akarsuyla. Çevre bakanlığının hazırladığı proje uyarınca, koruma bölgesi ilan edilmiş olan alanda Doğa derneğinin üstlendiği Kuş atlas çalışmasının yanısıra Dağ horozu lokalizasyonu belirleme ve geçen yıllarda saptanan bıldırcın kılavuzlarının kontrolüydü amaç. Çalışmayı canla başla destekleyen sayın Posof kaymakamının Lada-Nivası ve oranın yerlisi sevgili Erdal (Şehir lokantası) olmasa sanırım Posof merkezi dışında hiçbir yere gidilemezdi. İlk 3 gün sular-seller şeklinde yağmur, 2500 rakımlı Ilgardağı geçidine dolu yağdı. Sıcaklık gündüz 10 gece 0-3 derece civarında. Posofun rakımı 1600m, çevre köylerin en alçağı 1700, yaylalar ise 2000m ve üstü. Planda, sabah erken saatlerde ortaya çıktığı bilinen dağ horozunu aramak için sabah 04-06 ; kuş atlas sabah seansı için 06-09 saatleri düşünüldü. Bunun için de geceyi arazide geçirmek en doğrusuydu. İyiki de öyle yapmışız, Posofun asfaltlı tek bir köy yolu var ve Lada ve traktör dışında yaylalara ulaşmanın tek yolu yürümek. 10km ötedeki köye yaklaşık 1 saatte, yaylasına da 2 saatte ancak gidilebiliyor. Köy yolları öyle giriftti ki bir köye girip çıkamadığınız, haritada iki köy arasında olduğu görülen -ve aslında olmayan- bağlantı yollarını bulamayıp onlarca km geri döndüğümüz çok oldu. Yaylalarda gecelemek ciddi bir zaman kazandırdı ve yaylalara gitmek için sabah 02:00 de uyanmamıza gerek kalmadı:) 2ci günün sabahında \"Çayırçimen\" köyünün karşı sırtlarında ilk dağ horozu erkekleri sabahın köründe yaklaşık 2100m de arz-ı endam ettiler. Daha önce bu noktada görülmemiş olması 2 birey de olsa- bizi mutlu etmeye ve sıfır derece soğuğa rağmen ısınmamıza yetti. Daha sonra görecektik ki atlas çalışması sırasında belirlediğimiz hemen tüm \"uygun habitat\"larda arkadaşla karşılaşacaktık. İkinci bir önemli saptama da, sabahın oldukça erken saatlerinden sonra ortadan kaybolduğu belirtilen bu arkadaşın sabah 09-10 a kadar, akşam üzerleri de 18-19 saatlerinde de rahatça gözlenebilir olmasıydı (Resim). Posoftaki hemen tüm araziler yaygın ve ender huş ağaçlarından oluşuyordu (Resim) ve ancak 2-3 bölgede sınırlı iğne yapraklı orman mevcuttu. Sonuçta yaklaşık 11 lokalizasyonda daha horozumuzun varlığı saptandı.
Atlas çalışması bazı sürprizleri de getirdi. Çayır incirkuşunun Posof yaylalarında muhtemel üreme kaydı ilginçti. Sarıçiçek köyünün Gürcistan sınırına 100m uzaktaki yaylasında 3 adet çilkeklik havalanıverdi. Bu arkadaş daha sonra birkaç lokalizasyonda da saptandı. Posofa en yakın köylerden birinde bir KOK, ağzında mamayla nadir bir iğne yapraklı ormana dalıp; 2 gün sonra aynı alanda tekrar gözlenince olası üreme olarak kaydedildi. Çalışmanın sonuna doğru başka bir yaylada dolaşan 2 erkek dağ horozunu teleskopla gözlerken birden çil yavrusu gibi dağıldıklarını görünce hemen havaya baktık. 2 adet şahin ve bir çift şah kartal dolaşıyordu, az sonra da kartallar konarak yaklaşık 500m. den dakikalarca onları izlememize izin verdiler. Hemen hiç kayanın bulunmadığı dağlarda bir adet kaya kartalı ve serçeden çok kaya kirazkuşu olmakla birlikte hiç kaya sıvacısı yoktu. Serçe sayısından çok olan bir kuşumuz da çütreydi. 2400m rakımdaki küçük bir sulak alanda üreyen kızkuşu ve angıt görmek ilginçti. Bol miktarda göç eden arıkuşu sesleri ve bir köyde yuvaları dinlendi ve gözlendi. Nadir iğneyapraklı ormanların birinde kara ağaçkakan ve çakır görüldü. Bir adet bıyıklı doğan dolaştı, bol bildırcın sesi duyuldu, 2000m civarındaki bir yaylada eriyen coşkun kar sularının civarında dolaşan bir dere düdükçünü ve dere kuşu hoştu. Sabahın erken saatinde Posoftan çıkarken kenar mahallelerdeki bir evin bahçesinde kızılkuyruk ve yeşil ağaçkakanın gezinmesi güzel bir sürprizdi. Orman ağaçkakanı her yerde varken alaca hiç yoktu. 2000 den sonraki her alanda boğmaklı ardıç vardı, dağ kargaları gözlenemedi.
Bu arada yörenin çoğu kendine özgü çiçeklerine de göz atınca eriyen karların dibinde bitiveren bir tür zambak \"scilla sibirica\", bu yöreye özgü bir ters lale \"fritillaria latifolia\" (Resim), karanfilgillerden cerastiumlar, çayırlarda yüzlercesi bir arada görülen bir orkide \"dactylorhiza euxina\", dağ lalesi \"anemone narcissiflora\", yine buralara özgü \"arnebia pulchra\", çan çiçekleri \"campanula sp\" ve süsen \"iris aphylla\" gibi güzeller güzeli çiçekler fotoğraflandı ve keyfine varıldı.
Son 3 gece 23-03 saatleri bıldırcın kılavuzlarının dinlenmesine ayrıldı. 2 yıl kadar önce dinlenerek kaydedilen 67 bireyden sonra biz 30 kadar birey sayabildik. Çoğu aynı lokalizasyonlarda olmakla birlikte BOTAŞ\'ın kazıp biraktığı ve habitatın mahvedildiği, daha önce 30 a yakın birey sayılmış bir alanda sadece 3 ses duyabildik.
Posofta işimiz bitmiş ve DD\'nin önemli doğa alanları sorumlus sayın Ferdi Akarsuyla birlikte Kars ve Iğdır yörelerindeki ÖDA\'ı gözlemeye gelmişti sıra...
Devamı gelecek sayıda....