Biological Conservation raporuna göre akbabalar için en önemli tehdit tükettikleri leşlerde bulunan zehirlerdir.  Akbabalar pek çok kıtada zehirli leşlerin talihsiz kurbanları olmaktadır. Düzinelerce akbaba tek bir leş ile beslendiklerinden dünya üzerindeki akbaba türleri nüfusunda ya çok azalmalar olmuştur ya da nesilleri tükenmek üzeredir.

2004 senesinde, Şekercioğlu dünya üzerindeki kuşların yok olma risklerini inceleyen bir çalışma yayınlanmıştır. O zamanlarda akbabaların en büyük tehdit altındaki tür olduğunu ortaya koymuştur.  Şimdi, Buechley ve Şekercioğlu  22 akbaba türünü içeren 100 kuş türünün yok olma faktörlerini incelemişlerdir.

Sonuçlar bazı risklerin akbabaların doğalarında bulunan ekolojik özelliklerden kaynaklandığını gösteriyor; geniş vücut yoğunlukları, yavaş üreme oranları ve yüksek hassasiyetli beslenme alışkanlıkları.  Ama en büyük tehdit ne yazık ki zehirlenmedir. Poisoning on three continents

Zehirlenme tehdit altındaki akbaba türlerinin yüzde 88’ ini etkilemektedir. Zehirler pek çok farklı şekilde olmaktadır.

1990ların ortalarında Hindistan’ da büyük bir iniş yaşanmış ve 2000lerin başında akbabaların %95i yok olmuştur.  Sebep olarak diclofenac adı verilen büyükbaş sürülerin ateş düşürücü ilacına bağlanmıştır. Şayet hasta inek diclofenac tedavisi görmüşse yüzlerce akbaba ölmüştür.  Neyse ki uluslararası dernekler sayesinde ilacın kullanımı yasaklanmıştır.   

Artık Sahra’ nın altında kalan Afrika’ da zorluklar yaşanıyor.  Aslan ve çakal gibi avcıları uzak tutmak için kullanılan ilaçlar o kadar zehirli ki ekosistemde katlanarak artarak kuşlar, memeliler e böcekler bile leşlerin yanında ölü olarak rastlanıyor. Ama esas leş yiyici olarak akbabalar en büyük ölümleri yaşamaktadır. Örneğin 2007 senesinde zehirlenen bir fil leşi 600 kadar akbabanın ölümüne yol açmıştır.

Akbabaların yokluğunda başka leş yiyici nüfusunda artışlar olmuştur.  Bazı tahminlere göre Orta Amerika, Güney Amerika ve Afrika’ da akbabalar diğer tüm etoburların toplamından fazla et tüketmektedir.  Akbabalar olmadan esasında leş yiyici olmayan türler  beslenme paylarında leş oranını arttırmışlardır.   

Akbabaların sayısı azaldığında kargalar, sıçanlar ve köpekler leş üzerinde hüküm sürebilir. Belirli hayvan gruplarındaki nüfus değişimleri yemek ağındaki dengeleri bozabilir.

Akbabalar leşleri bir saat içerisinde tüketerek başka çürüme formlarını engeller.  Yüksek asitli mideleri neredeyse tüm bakteri ve virüsü yok eder. Diğer çürüme durumlarında bakteriler yok olmadığı için insanlara bulaşma ihtimali bulunur.

Örneğin Hindistan’ da akbabaların azalması ile yaban köpekleri sayıca artmıştır. Ancak leşlerden elde edilen hastalıklar yüzünden artan kuduz vakaları ile 1992-2006 seneleri arasında 48,000 kişi ölmüştür.

Afrika’ daki akbaba krizi devam etmesine rağmen Şekercioğlu sonucu tahmin edebiliyor.  Kargalar, martılar, sıçanlar ve köpekler sayıca patlama yaşayacaklar ve kuduz sayısı Afrika’ da artacak.  İlaçların yasaklanması ile akbabalar kurtarılabilir ama bu çok maliyetli ve uzun bir süreç olacaktır. Daha etkili çözüm akbaba koruma derneklerine yatırım yapmaktan geçiyor.

https://www.sciencedaily.com/releases/2016/05/160505145035.htm

Fotoğraf için Serkan Mutan’ a teşekkür ederiz