Değil 10 sene önce, şurada 3-4 sene önce birileri dese gülerdim valla; Bir gün gelecek … Türkiye’nin her yerinde kuşçular olacak, halkalama yapılacak, kertik turları ve foto safariler düzenlenecek vb… Hatta trakus gibi bir sitenin varlığı herhalde Arthur C. Clarke orijinli bilim-kurgu hikayesi sayılırdı… Şimdi ne desem boş, Tansu Bey’in anlattığı “Yurtdışından bir kuşçu gelse de, biraz kuş konuşsak” hikayelerine biz nasıl şaşırıyorsak, aramıza yeni katılanlar da artık bizim anlattıklarımıza şaşırıyordur. Zaten o zaman Türkiye Kuş Listesini çevirmem ve excell listesini hazırlama sebebim de;; sadece Kerem, Bahtiyar, Sancar, Uygar ve Güven gibi ustaların aklında olan ve OSME arşivinde bulunan kayıtlarımızı derlemekti. Çünkü bahsettiğim zamanda hiçbir listemiz, kitabımız, sitemiz, bilgi kaynağımız yoktu. Sadece ve sadece meşhur kitabımız (şimdi eski Collins diye bilinen) ve yılda 2 kez basılan sandgrouse’mız vardı ve derdimize pek derman olmazlardı. Bir de Murat’ın meşhur tanksavar benzeri fotoğraf makinesi vardı :-). O ne çekerse ona bakardık… Değil mi üstad !! Eskiden Türkiye listesine bakınca, “şu yabancılar ne kadar üfürmüş böyle, bu türleri nerede bulmuşlar ki?, bir kere gelip bunları nasıl görüyorlar””… diye düşünürdük. Şimdi anlıyorum ki, adamlar görüyormuş … çünkü son 2-3 senedeki hızımız devam ederse yakında İngiltere, İspanya, İtalya gibi ülkelerle belki de aşık atacak hale gelebiliriz (kuş gözlemciliği ve fotoğrafçılığından bahsediyorum). Son listeden beri 13-14 tür eklendi listeye ve bunların çoğu son zamanlarda ve en güzeli çoğu Türkler tarafından kayıt edildi.. Öncelikle belirtmek istediğim; bu listeyi hazırlayarak kimseyi üzmek, kırmak veya polemiğe girmek gibi bir amacım asla yoktur çünkü sadece kendi zevkim için hazırladığım ve kuş gözlemciliğini Türkiye’de artık daha profesyonel bir basamağa atlatmak hayalini içermektedir. Yaklaşık 7-8 senedir beraber çalıştığımız ve kendisinden çok şey öğrendiğimiz, Guy Kirwan ile bile çelişen fikirlerimiz mevcuttur. Kendisi özellikle Türkiye hakkında, şüphesiz, en bilgili uzmandır. Ancak kendisine ulaştırılmış 2 adet western reef heron kaydı ve tanımından bahsetmiştim ama listeye dahil etmedi. Hatta “hypothetical” yani “olası” diye bile almadı. Ayrıca “blackstart” tanımlanıp yayımlanmasına rağmen halen “hypothetical” olarak geçiyor BOT’da. Tabiî ki bunu listeye vagrant olarak aldım. Bunun gibi cotton pygmy goose, little shearwater ve daha pek çok türler hakkındaki bilgileri gözden geçirip, kendi görüşlerimi yansıtıp “statuslarını” yani “renklerini” değiştirdim. Bu listeyi hazırlarken; a) Yaklaşık 10 yıllık kuş gözlem geçmişim, b) bir ilk olan “2000 yılı Türkiye Kuş Raporunu” hazırlamam, c) Türkiye Kuş Listesini çevirip yayımlamam (2000) d) Aynı raporda Türkiye listesinde reddedilenler ve alttür problemleri listesi çevirmem, e) son 10 yılı içeren 2 adet Turkey Bird Report (TBR) yazılmasına ortaklık ve öncülük etmem ve Sandgrouse’da yayımlanması, f) ve en son olarak yaklaşık 4 yıl süren Birds of Turkey’in (BOT) hazırlanması ve yayımlanması ile biriken tecrübeme dayanarak yola çıktım. Daha Turkish ve kendi görüşlerimi içeren bir liste yapmaya karar verdim. Tabiî ki, takıldığım yerlerde karatoygardaki arkadaşlarımın da görüşlerini aldım. Aslında kısmet olsa da, bu listeyi bir komite olarak, 1 hafta ayırıp hep beraber yapsak. Ama bunu olasılığını zayıf olduğunu düşündüm. Ayrıca farklı kurum ve kişilere (üniversiteler, STKlar, Milli parklar, Trakuş, toygar, karatoygar ve kişisel girişimler vb…. daha bir sürü) hitap ettiğimiz için, ortak bir liste hazırlasak bile, nasıl olsa Türkiye’nin resmi listesi olmayacağı için bu fanteziyi de çoktan terk ettim. En iyisi kendime oturup bir liste yapayım “Kervan yolda düzelir” sözündeki gibi, zamanla HEP BEREBER ayarlamalar yaparız dedim. Ancak bu kadar uğraşmışken, eğer sizler de kullanmak isterseniz diye sizlere bilgi vermek istedim.. Sonuç olarak, bu listeyi shareware antivirüs programı gibi düşünebilirsiniz; Ücretsiz dağıtılır, İsteyen kullanır isteyen kullanmaz.. Amaç bilgisayarınızda değil ama beyninizde yeni bir heyecan yaratmaktır çünkü tüm nadir türleri, olası türleri ve kayıtlarına sahip olacaksınız. Bir daha kuşa gittiğinizde en azından beyninizin bir köşesinde bilgi olacak.. Düzenli aralıklarla up-date yapılacaktır. Yenilenen bilgiler ışığında veya gözlemler eşliğinde, değişen türler, renkler vb bilgiler düzenli yayımlanacaktır. Ücretli kullanıcılara (kahve veya bira karşılığında) türler hakkında detaylı bilgiler, mesela gözlemler, yerler, tarihler, renklerinin sebebi vb. verilecektir :-) Neyse daha fazla uzatıp kafanızı şişirmeyeyim ve asıl konuya dönelim..Listeyi hazırlarken Turkish Bird Reports 1966-2006, Mathew-Dupaz (1928), Ergene (45), Kumorloeve (61), Kasparyan, Kasparek (90), Kiziroğlu, De Hoya (94, 98, 06), Kirwan (99) ve tabiki “Birds of Turkey” (2008) esas alınmıştır. Daha sonra karatoygarın yorumuna sunulmuş ve lütfedip, görüşlerini paylaşanların fikirleri de eklenmiştir.. Yaklaşık 10 sene önceki listeye göre değişiklikler;; Eski listedeki yanlış Euroring numaraları düzeltildi ve eksikler tamamlandı ama hala 2 eksik var. Bulan olursa ltf haber versin.. Birkaç tane yeni ayrılan türün “eurocod”unu bulamadım (çünkü yok galiba). Ama onları, diğer türler de yapıldığı gibi yaptım. (Tek yeni türse 5 eklenir, politipik ise bir bir çıklır… gibi). Eksik ve değiştirilen Türkçe isimler (BOT’a göre) düzeltildi. Değişen İngilizce ve Latince isimler değiştirildi (örn; Phyloscopus sindianus artık lorenziii… vb pek çok şey…) Yeni tür olanlar eklendi ama bu konuda tartışma çok. Ben bilim adamlarının ve diğer ülke listecilerinin yaptığını takip ettim. Günahı onların boynuna…Asla birdlife değil.. Koyu kırmızı olan yani 10’dan az gözlemi olanların yanına kaç kez gözlemlendiğini, tek gözlem olanların ise tam bilgilerini ekledim Tarihi raporlarda görüldüğünden bahsedilen ama yeterli veri olmadığı için ŞİMDİLİK rengi mavi olan türler (yani yüksek olası ) hakkında ise gözlem ve komşu ülke kayıtları eklendi.. Ayrıca özel türlere ait ÇOK özel bilgiler açıklama olarak eklendi.. Kirwan (99) listesine ve BOT (08) kitabına göre, yani elinizde bulunan listelere göre 3 türolası statüsüne düşürüldü (kara toygar, pink-footed goose, karabaşlı dikuyruk). Sebepleri eklendi. Listeye tür olan 2 alttür (Hazar martısı ve melita kuyrukkakanı..) eklendi.. Yeni görülen türler eklendi (12 adet..). Yani 459 – 2 + 12 = 469 türümüz mevcut. Yeni liste 469 tür + 48 olası kayıt (veya kaydı detaylı tarif edilmemiş)= Toplam 517 tür içermektedir Bilgi notu: Eski raporda kaydı reddedilen ama son 10 yılda görülen 3 tür vardır;; Bunlar küçük sarıbacak, küçük çöl toygarı, mahmuzlu çinte dir... Ayrıca liste ile beraber, listenin nasıl yorumlanması gerektiğini anlatan bir yazı da gönderiyorum. Çünkü kullanımını okumadan şaşırabilirsiniz… 1. Lütfen kullanma kılavuzunu da okuyun. 2. Türlerin İngilizce isimlerinin olduğu hücrelerde kırmızı üçgenler görürseniz, burada açıklamalar var demektir. Lütfen merakla okuyun çünkü tüm bilgiler ve sürprizler burdadır... 3. Keşke Trakuş\'a da iletebilseydim ama ordaki arkadaşların da herhalde toygar üyeliği vardır.. 4. Türler hakkında özellikle de renkleri hakkında farklı fikirleri olan veya ulaşamadığım kaydı, yayını, gözlemi olan varsa ve bana iletirse çok sevinirim.. Herkese teşekkürler Listeyi ve kullanma kılavuzunu indirebileceğiniz bağlantı: http://www.trakus.org/data_trakus/trliste.rar Metehan Özen (drpan) Not: Metehan Özen\'in Yeni Türkiye Kuş Listesi ile ilgili Toygar iletişim listesine gönderdiği mailleri herkesin Toygar üyeliği olmaması nedeniyle Trakuş\'a da iletiyoruz, bu konu ile ilgili görüş ve yorumlarınızı açtığımız forumda iletebilirsiniz... http://www.trakus.org/kods_bird/uye/?fsx=2fsdl4@d&detay=819