Kısa, ince, kaşık şeklinde, düz veya sivri uçlu olsun; kuşların gagaları çok özel olabilirler ve şimdi araştırmacılar bazılarında havalandırma sistemi olduğunu buldular. İlk kez, bilim insanları serçelerin burun boşluklarındaki ufak yapıları görüntülemişlerdir. Bu yapılar havalandırma cihazı gibi çalışarak nefes alıp verme sırasında serinletme görevi görüp, kuru coğrafyalarda da nemli kalmaya yardımcı olurlar.

Önceki çalışmalar kuşların vücut ısılarını ayarlamada gaga boyları ve şekillerini dikkate almışlardı ve farklı gaga şekillerinin belli iklimler ile ilişkisini araştırmışlardı. Ancak gaga içerisindeki dahili yapı çok az dikkate alınmıştı.

Bilim insanları burun boşluğunda hava alımını düzenleyen kemiklere verilen “konka” isimli yapıya bakmışlardır. Konkanın hayvanın ekosistemindeki belli koşullara uymak için evrimleştiğinden şüphelenmişler ve bu yapının evrimleşmesi sonucu kuş gagasının boyu ve şeklinin ortaya çıktığını araştırmışlardır.

Bilgisayarlı tomografi (CT) ile iki Kuzey Amerikan serçesi taranmış. Bir tanesi kuru habitat diğeri ise sulak bir alanda yaşayan kuşlar seçilmiş. Çıkan sonuçlar şaşırtıcı olmuş, daha büyük gagalı alt tür kuru iklimde yaşadığından konka bölümü daha geniş olup nefes verirken daha çok suyun çıkmasına olanak sağlamış. Bu sayede geniş alan ile nemi muhafaza edip, nefes alıp vermede serin hava akımını korumuşlardır. Geniş burun alanı kuşun daha çok ısı yaymasına da sebep oluyor.

Farklı iklimlerde yaşayan aynı kuş türlerinin burun boşluklarının çok farklı olabileceğini gösteren ilk kanıt olmuştur. Eski nesil tarama cihazlarından bu sonuçları görmek mümkün olmamıştı.  Kontrastı genişletilmiş mikro-CT tarama teknolojisi sayesinde bulundukları ortama nasıl adapte olduklarını, seri kalıp su dengelerini koruyarak çevrelerinde yaşama devam edebildikleri ortaya çıkmıştır.

Sonuçları detaylı görmek için;

The Auk: Ornithological Advances.

http://www.livescience.com/56804-bird-beaks-are-cooling-units.html

Fotoğraf için Gazanfer Demirer’ e teşekkür ederiz.