Kuş beynininin korteksi gözümüzün önünde olmasına rağmen insanlar bunu görebilmek için fazla ‘kuşbeyinli’ymiş. Yeterli eğitimle güvercinler Picasso ve Monet’nin işlerini ayırt edebiliyor, kuzgunlar aynada kendisini tanıyabiliyor, Japonya’da bir üniversite kampüsündeki kargalar cevizleri kırılması için bilerek yola bırakıyor. Pek çok kuş türü şaşırtıcı derecede zeki olduğu halde ‘kuş beyni’ne yeterince saygı duyulmuyor.

Science dergisinde yeni yayımlanan iki makale kuş beyninin bizim karmaşık organımıza ne kadar çok benzediğini bulmuş. Yıllarca, kuş beyninde, memelilerde yaratıcılık  ve karmaşık algılamaları sağlayan neokorteks tabakasının eksik olduğu ve bu yüzden fonksiyonlarının da sınırlı olduğu kabul edilmiş. Yeni çalışmalar, şekli farklı olsa dakuşlarda da neokorteks fonksiyonu görebilecek bir yapı bulunduğunu göstermiş. Hücresel düzeyde kuş beyninin de memelilerin korteks tabakasına benzemesi bazı kuşların şaşırtıcı davranış ve yeteneklerini açıklayabiliyor. Hatta bazı kuşların bir ölçüde ‘bilinç’ gösterdiği öne sürülüyor.

Memeli korteksi altı katman ve onlar arasında yatay ve düşey iletişim sağlayan sinir kolonları şeklinde organize olmuş. Kuşlarda ise beynin bağımsız nöron topluluklarından oluştuğu düşünülüyordu. Çalışmalardan birinde Ruhr Üniversitesinden (sinirbilimci) Onur Güntürkün ve ekibi üç boyutlu mikroskopik teknoloji kullanarak beyin örneklerinde sinir liflerini görüntüledi. Güvercin ve peçeli baykuşların beynindeki “dorsal ventricular ridge’ denilen kısmın bizdeki neokorteks benzeri bir yapısı olduğunu buldu. Bu fikir daha önce 1960larda sinirbilimci Harvey Karten tarafından öne sürülmüş ama pek kabul görmemiş. Yeni çalışma bu tezi destekliyor. Stacho ve ekibi, kuşlarla memelilerin ortak atasının 320 milyon yıl önce yaşamış bir sürüngen olduğunu ve beyin yapılarının bundan evrimleştiğini düşünüyor.

Diğer çalışmada kargaların duyularıyla algıladıkları geçmiş deneyimleri (şartlanma refleksi değil) hatırlayabildikleri gösterilmiş. Ayrıca beyne yerleştirilen elktrotlarla sinir aktivitesi de gözlenmiş. Herculano-Houzel çalışması zeki kuşlar olan corvid ailesinde (karga, kuzgun, saksağan) yoğun bağlantılı nöronlar bulunduğunu göstermiş. Bunlar Göktürkün ekibinin çalışmasındaki bulgularla örtüşüyor.

Son araştırmalar primatların beyninin çok özel ve ayrıcalıklı olduğu tezini sarsıyor.

https://www.scientificamerican.com/article/bird-brains-are-far-more-humanlike-than-once-thought/