Açıklama :
Anatidae familyasına ait bir kaz türüdür. Siyah tüyleriyle diğer kazlardan ayrılan Branta cinsinin üyesidir. Yosun kazına benzerlik gösterse de, genetik çalışmalar Kanada kazının doğu kökenli bir akrabası olduğunu göstermiştir.
Yüzü beyaz, tepesi, ensesi ve boynu siyah, gövdesinin kalan kısımları gridir. Sırtı enine siyah çizgilidir. Erişkinler daha belirgin kontrast renkli, genci daha soluk renkli ve açık gri yüzlüdür. Yetişkinlerde yanaklarda sarımsı renk görülebilir.
Tanımı :
Habiatı :
Kışın kıyı düzlükleri, bataklıklar, çayırlar ve az sayıda iç bölgelerde bulunur, iç bölgelerde bulunanların bir kısmı esaretten kaçan kuşlardır.
Yayılışı :
Kuzey Buz Denizi kıyılarında ve (Baltık Denizindeki) Gotland Adasında yuva yapar.
Yer: Büyükçekmece Gölü
Tarih: 05-01-2003
Gözlemciler : Berrin Akyıldırım, Eray Çağlayan
Notlar: Baraj kapakları tarafındaki seddeden teleskop ile alanı tararken büyük bir kaz farkettim ve sonra bunun Akyanaklı kaz olduğunu anladık, oldukça yakındı sürekli besleniyordu.
1920 yılında sadece İsveç kıyılarında ve adalarında rastlanan bu kaz çeşidi zamanla baltik denizi sahillerine yerleşmiştir.1981 yılında Helsinki civarınada gelen bu kaz çeşidi günümüzde sadece Baltık denizi sahillerinde yuvalanmıştır.
Beslenme :
Avrupa-Hollanda çevresinde bolca üretilen bu kuş küçük sakarca kazlarla birlikte yayılış göstererek aynı bölgelerde yeşil ot ve tanelerle beslenir.
Biyolojisi :
Kanada kazlarının bir uzantısı kabul edilmiştir.Ak yanaklı kaz (Branta leucopsis), ördekgiller (Anatidae) familyasına ait bir kaz türü.Siyah tüyleriyle diğer kazlardan ayrılan Branta cinsinin üyesidir. Yosun kazına benzerlik gösterse de, genetik çalışmalar Kanada kazının doğu kökenli bir akrabası olduğunu göstermiştir.70 cm. boyunda, beyaz yüzlü; başı, boynu ve göğsün üst kısımları siyah olan bir kazdır. Kanatları ve arkaları siyah beyaz çizgili, gümüşümsü gri renktedir.
Senede 100 gram agırlıgında 4 ya da 6 yumurta yapar.Kuluçka dönemi 25 gündür.Yemek için yuvadan uzaklaşan kaz yumurtaları iyice örter.Yumurtadan çıkan yavrular 3 gün sonra yuvadan ayrılmalarına rağmen uçmayı 45 günde öğrenirler.Ak yanaklı kaz ailesi sonbahar gelene kadar birliktedir.Bu dönemde dişi ak yanaklı kaz yavrularını koruma görevini dikkatle yapar.
Ak yanaklı kaz türü Kanadakazı ile çiftleşebilir bu çiftleşme sonucu doğan kazlar kahverengimsi diğer açıdan akyanaklı kaza benzeyen melez bir kazdır.
Göçü :
Avrupa da yerleşik bir kuştur ve aşırı soğuklarda güneye doğru iner.
Popülasyonu:
Bu kuşun kısa bir süre önce 5bin tanesi ağlarla yakalanıp Hollanda gibi modern bir ülkede öldürüldüğü haberi Avrupa da büyük yankı uyandırdı.
Ak Yanaklı Kaz ile Küçük Sakarcaların Projesi
Nesli tükenmekte olan Küçük Sakarca kazını ülkelerine çekmek için Türkiyeye göçünü engelleyen İsveçlilerden sonra Almanlar da uçakla kazları aldatıp ülkelerine çekmeye çalışıyor
Küçük Sakarca kazlarının sayısını artırmak için yumurtaları, başka tür kazların altına koyuluyor. Sakarcalar, anneleri sandıkları diğer kazların yanında güven içinde oluyor.
Nesli tükenmekte olan ve daha önce İsveçliler tarafından Türkiyeye göçü engellenen Küçük Sakarca kazını (Anser erythropus) şimdi de Almanlar yönlendirmeye çalışıyor.
Dünyaca ünlü kuş bilimci ABDnin Stanford Üniversitesinde görevli Dr. Çağan Şekercioğlu, Küçük Sakarca kazının neslinin tehlikede olduğunu, dünyadaki nüfusunun 20-25 bin civarında bulunduğunu belirtti. Şekercioğlu, ?Sakarca kazı en çok avlanan kaz olduğu için, arada Küçük Sakarcalar da vuruluyor. Küçük Sakarca kazılarının sayısı, son 10 yılda yüzde 30-49 arasında azaldı. Bunun en büyük nedeni, kışlama alanındaki yasak avcılık? dedi.
Şekercioğlu, İsveçlilerin 1981 yılında kaçak avcılık yüzünden Küçük Sakarca kazının, Türkiye ve Yunanistan?ın arasındaki Meriç Deltasına göç etmesini engellediklerini söyledi.
Uçakla yönlendirme
Şekercioğlu, şöyle konuştu: Küçük Sakarca yumurtaları Akyanaklı kazların (Branta leucopsis) altına konuldu ve doğan Küçük Sakarcalar, Akyanaklı kazları anneleri sanıp onlarla güvenli olan Hollandaya göç ederek orada kışlamaya başladı. Üremek için de İsveçe dönüyorlardı. Yaklaşık 350 Küçük Sakarca bu şekilde üretilip, doğaya salındı ve yok olduğu İsveçte 60 Küçük Sakarcadan oluşan yeni bir grup oluştu.
Fakat üreme başarısı düşüktü. Bazı Küçük Sakarcaların biyolojisini olumsuz etkiledi. Çünkü, bazı Küçük Sakarcalar, Akyanaklı kazları kendi türü sanıp çiftleşmeye başladılar. Bu da türün devamı için büyük bir tehlikeydi. Proje 1999da durduruldu. Çünkü, bazı Küçük Sakarcaların genetik olarak saf olmadığı ortaya çıktı.
Projeyi şimdi Almanların yürüteceğini belirten Şekercioğlu, Alman Aktion Zwerggans (Küçük Sakarca Operasyonu) projesi, bu kuşlara mikrolight uçakları takip etmeyi öğretip, o şekilde Almanyada Aşağı Ren Nehri kıyısında güvenli bir şekilde kışlayacakları alanlara götürmeyi planlıyor. Ama, daha henüz izin alamadılar dedi.
Dünyadaki son verilerde 2002\'de 440.000akyanaklı kaz sayılmıştır...
Davranışları :
Uçuşları sırasında V şeklini alırlar, kıç ve gümüş-gri kısımlar görülür.
Yerel Adlar :
Ülkemizde çok nadir görüldüğünden yerel ismine ulaşamadık.
Ses-Ötüşü :
Sesi küçük bir köpeğin havlamasına benzer :ark.
Kaynaklar
WEB adresleri:
1- http://en.wikipedia.org/wiki/Barnacle_Goose
Kitaplar:
2- Türkiye ve Avrupanın Kuşları / Syf: 60-61
3- Collins Bird Guide \"Second Edition\"
The Most Complete guide to the birds of Britain and Europe
Kayıtlar:
www.kusbank.org