Açıklama :
Kara sinekkapan, Muscicapidae Familyası, Ficedula Cinsi içinde yer alır. Bilimsel adı Ficedula hypoleucadır.(4)
Kara Sinekkapan Eski Dünya Sinekkapanları grubuna dahildir. Göçmen bir tür olup çoğunlukla Avrupada ürer. Kışları Batı Afrikada geçirir (6) (7).
Genellikle havada avladığı böceklerle beslenir. Ancak, ağaçların üzerinde ve yerde avladığı böcek, tırtıl ve eklem bacaklıları da yer.
Üreme döneminde, erkek Kara Sinekkapanlar, giysileri benzerlik gösteren erkek Halkalı ve Alaca Sinekkapanlardan ayırt edilebilir. Üreme döneminde dişi Kara Sinekkapanların, dişi Halkalı ve Alaca Sinekkapanlardan ayırt edilmeleri dikkat gerektirir ve her zaman mümkün olmayabilir (6).
Üreme dönemleri dışında Kara Sinekkapanları, Halkalı ve Alaca Sinekkapanlardan ayırt etmek zordur.
Erişkin Erkeklerin Üreme Dönemi Giysileri: Erkek Kara Sinekkapanların üreme dönemi giysilerinin hakim renkleri siyah ve beyazdır. Kuşun üst kısımları parlak siyah olmakla birlikte bazı bireylerde, yaşadıkları bölgeye göre siyah yerine koyu kahverengi veya gri kahverengi de olabilir. Üreme döneminde bazı erkeklerin üst kısımları, dişilerde olduğu kadar açık kahverengidir.
Genelde üreme döneminde erkeklerin alnında, hemen gaganın üzerinde iki ufak beyaz veya kirli beyaz leke bulunur.
Kuşun, çene, boğaz ve boyun kenarları dahil olmak üzere alt kısımları beyazdır. Gözler kahverengi, ayaklar ile gagası siyah, gaga enli ve yassıdır.
Erişkin Erkeklerin Üreme Dönemi Dışındaki Giysileri: Alın ve tepe dahil kuşun üst kısımları kahverengi olup, sadece kuyruk dibi siyahtır. Kanat üzerindeki beyaz leke üreme dönemine kıyasla ufalır ve daralır. Göğüs, boğaz ve karın kenarları kirli beyazdır (1)(3)(6).
Üreme Döneminde Dişilerin Giysileri: Genelde, üreme dönemi dışındaki erkek Kara Sinekkapanların giysilerine benzer. Farklı hususlar, kanat üzerindeki beyaz lekenin daha ufak olması ve alnın iki yanında ufak beyaz lekelerin bulunmayışıdır. Alın erkeklere göre daha açık kahverengidir. Kuyruk örtüleri koyu kahverengi veya siyahtır. Kuşun alt kısımları ise genelde beyaz olup, göğüs ve karın kenarların tüylerde açık kahverengi tonlar görülür (6).
Üreme Dönemi Dışında Dişilerin Giysileri: Giysileri genelde üreme dönemiyle aynı kalır, sadece alın tüyleri daha koyu bir kahverengi, göğüs ve karın tüyleri ise kirli beyaz bir renk alır (1) (6).
Kara Sinekkapanların, Halkalı ve Alaca Sinekkapanlardan ayırt edilmesinde dikkat edilecek hususlar hakkında Ayırıcı Tanı bölümünde daha ayrıntılı bilgi verilmiştir.
Tanımı :
Kara Sinekkapanların, Halkalı ve Alaca Sinekkapanlardan ayırt edilmesi dikkat gerektirir. Özellikle üreme dönemleri dışında veya türlerinin giysileri türlerinin tüm özelliklerini taşımayan Kara Sinekkapan erkek ve dişilerinin Halkalı ve Alaca Sinekkapanların erkek ve dişilerinden ayırt edilmeleri her zaman mümkün olmayabilir.
Üreme döneminde Kara, Halkalı ve Alaca Sinekkapanların erkeklerinin giysileri benzerlik göstermekle, ayırt edilmelerine imkan veren hususlardan bazıları aşağıdadır:
Erkek Kara Sinekkapanlarda, genellikle gaganın hemen üzerinde alnının her iki tarafında birer ufak beyaz veya kirli beyaz leke bulunur (bazı erkek Kara Sinekkapanların anlında bahse konu iki ufak beyaz leke olmayabilir).
Diğer ayırıcı özellik, erkek Kara Sinekkapanların el teleklerinden (primery-coverts), kanat kenarına doğru ilerleyen bir beyazlık bulunmaması veya çok ince beyaz bir hat olmasıdır.
Üreme dönemindeki erkek Alaca Sinekkapanların alında ufak bir beyaz leke olur, el teleklerinden kanat kenarına doğru ilerleyen beyaz leke bir hayli büyük ve genişti. Kanat kenarına oldukça yaklaşır.
Üreme döneminde erkek Halkalı Sinekkapanların alındaki belirgin bir beyaz leke bulunur. Bu leke genelde erkek Alaca Sinekkapanlardaki alın lekesine kıyasla daha büyüktü. Halkalı ve Alaca Sinekkapan erkeklerinde el teleklerinden kanat kenarına doğru uzanan bir beyazlık/beyaz hat bulunur. Bu hat erkek Alaca Sinekkapanlarda oldukça geniş, Halkalı Sinekkapanlarda ise belirgin olmakla birlikte Alaca Sinekkapanlara kıyasla daha dardır (1)(3)(6).
Üreme döneminde erkek Kara Sinekkapanların, erkek Halkalı ve Alaca Sinekkapanlardan ayırt edilebilmelerine karşılık, üreme dönemindeki Kara Sinekkapan dişilerinin diğer iki Sinekkapan türünün dişilerinden ayırt edilmeleri her zaman mümkün olmayabilir.
Üreme dönemleri dışında ise Kara Sinekkapan erkek ve dişileri, diğer iki sinekkapan türüne çok benzerler ve bu türlerin erkek ve dişilerinden ayırt edilmeleri zordur
Habiatı :
Kara Sinekkapan, üreme döneminde ormanlık alanları tercih eder. Genelde yaprak döken ağaçların yoğun olduğu bölgeleri seçer. Bu seçimde, yaprak döken ağaçların yuva yapılabilecek oyuklarının daha fazla olması ve daha çok sayıda böcek barındırmaları rol oynar (4) (6). Ormanların yanı sıra, meyve bahçeleri ile bazen büyük ağaçların olduğu bahçelerde de görülürler.
Kuzey Afrikada üreyen Kara Sinekkapanlar, 1,200 1,800 metre yükseklikteki alanlarda ürerler.
Kışı geçirdikleri bölgelerde, ormanlık alanların sınırlarında, savanalarda, koruluklarda, bahçelerde, büyük ağaçların bulunduğu tarım arazilerinde ve Liberyada 2,000 metreye kadar yükselen ağaçlık yamaçlarda görülürler.
Göç sırasında kurak ve otlarla kaplı alanlarda görülebilirler (6).
Yayılışı :
Kara Sinekkapanlar göçmen bir türdür. Kuzey Yarımküresinde ürer. Üreme döneminde Avrupanın büyük bölümünde ve Batı Asyada görülür. Kışı Batı Afrikada geçirir (4)(6).
Beslenme :
Ana besin kaynağı böceklerdir. Türe isminin verilmesinde ana besin kaynaklarının havada yakaladıkları böcekler olması etkili olmuştur.
Kara Sinekkapanlar, havada yakaladıkları böceklerin yanı sıra ağaç gövdeleri ile dalları üzerinde yakaladıkları veya yerde buldukları böcekler ve eklem bacaklılarla da beslenirler.
Yapılan araştırmalar, Kara Sinekkapanların Mayıs-Haziran aylarında ağırlıklı olarak havada yakaladıkları böceklerle, Temmuz-Ağustos aylarında ise ağaçlar üzerinde veya yerde buldukları böceklerle beslendiğini göstermiştir (9)
Biyolojisi :
Kara Sinekkapan, Nisan Eylül ayları arasında ürer. Nisan ayında Avrupa ülkelerine ulaşan bireyler yuvalarını bir ağaç kovuğunda, kuru yapraklar, bitki kökleri, çimen ve bazen tüyler kullanılarak yaparlar. Yuva yerden 1 ile 15 metre arasındaki bir yüksekliğe yapılır.
Tür genelde üreme döneminde bir kez yumurtlar. Dişiler bir batında en fazla 8 yumurta çıkarır. 13 gün süren kuluçka döneminde her iki ebeveyn de yumurtalarla ilgilenir. Yavrular, yumurtadan çıktıktan sonra iki hafta kadar ebeveynleri tarafından beslenir. Bu süre içinde yavru uçmaya başlar (4).
Kara Sinekkapanlarda monogami kadar poligami de yaygındır. Bazı erkek Kara Sinekkapanların tek eşle çiftleşerek üremelerine karşılık, bazı erkek Kara Sinekkapanlar, ilk eşlerinin yumurtlamasının ardından, bölgelerini terk ederek kendilerine yeni bir bölge seçerler. Seçtikleri ikinci bölgede ikinci bir dişi ile çiftleştiklerinde tekrar ilk yuvalarının bulunduğu bölgeye dönerek ilk eşleri ve yumurtalarıyla ilgilenir; yumurtadan çıkmalarını takiben yavrularını beslenmesine katkıda bulunurlar. Bu erkekler, ilk yuvadaki yavrularının uçmaya başlamaları sonrasında ikinci eşleri ve yuvalarıyla da ilgilenirler (3).
Göçü :
Kara Sinekkapanlar Nisan ayında üreme alanlarına (Kuzey Afrika, Avrupanın büyük bölümü ve Batı Asya) göç eder. Mayıs-Eylül üreme dönemi olup, Eylül/Ekim ayları içinde kışı geçirecekleri Batı Afrikaya dönerler (4) (6).
Popülasyonu:
Avrupada üreyen Kara Sinekkapan sayısı 30,000 60,000 olarak tahmin edilmektedir. Avrupa, türün görüldüğü alanın %75-94ünü oluşturur. Bu bağlamda dünya nüfusunun 36,000 80,000 olduğu tahmin edilmektedir (7)
Son 25 yıl içinde Kara Sinekkapan dünya popülasyonunun % 25 azaldığı tahmin edilmektedir (3).
Davranışları :
Kara Sinekkapanların beslenme şekilleri, göçleri ve üremeleri hakkında ilgili bölümlerde bilgi sunulmuştur.
Yerel Adlar :
Yerel Adlar bilgisi bulunamadı.
Ses-Ötüşü :
Sesi \'tik\' \'vii\', ötüşü tereddütlü bir \'sii sii sii siiti-trii ti-titi trii\'
Yetişkin bir erkek Kara Sinekpakanın ötüşü aşağıdaki adresten dinlenilebilir:
https://en.wikipedia.org/wiki/European_pied_flycatcher
Kaynaklar
1. Collins Bird Guide 2nd Edition, p.340-341, by Lars Svensson. HarperCollins Publishers Lt. 77-85 Fulham Palace Road, London W6 8JB
2. Türkiye ve Ortadoğunun Kuşları Arazi Rehberi. s.182, s.394, Yazarlar R.F. Porter, S. Christensen, P.Schiermacker-Hansen. Çeviri Kerem Ali Boyla, Kazım Çapacı. Uzerler Matbaası, Ankara, 6 Mart 2009.
3. Wikipedia/Semicollared_flycatcher. Bağlantı adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Semicollared_flycatcher
4. Arkive Birds. Bağlantı adresi: http://www.oiseaux-birds.com/card-european-pied-flycatcher.html
6. Oiseaux-Birds.com. Bağlantı adresi: www.oiseaux-birds.com/card-european-pied-flycatcher.html
7. Birdlife International. Bağlantı adresi :
www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=6512
8. Handbook of the Birds of the World. Bağlantı adresi: www.hbw.com/species/european-pied-flycatcher-ficedula-hypoleuca
9. Silverin, B.; G. Andersson (1984). \"Food composition of adult and nestling Pied Flycatchers, Ficedula hypoleuca, during the breeding period (in Swedish with English summary)\". Var Fagelvarld 43 (3): s. 517524.