Yetişkin erkek, biraz daha koyu olan kanatlar ve kuyruk dahil olmak üzere gri-kahverengi üst parçalara sahiptir.Alt kısımlar soluk gridir. Baş, siyah taç ile açık gridir. İnce, düz gaganın siyahımsı bir ucu ve ucu vardır. Gözler koyu kahverengi, üstte koyu gri göz halkası ve altta beyazdır. Bacaklar ve ayaklar gridir. Dişi aynı tüy tipine sahiptir, ancak kırmızımsı kahverengi bir tacı vardır. Üst kısımlar griden daha kahverengimsi zeytin yeşili ve alt kısımlar soluk devetüyü grisidir. Göz halkası yukarıda kırmızımsı kahverengi ve aşağıda beyazdır. Yavru, devetüyü kahverengi üst kısımları ile dişiyi andırır. Taç daha mattır ve vücudun geri kalanıyla daha az kontrast oluşturur. Gözler koyu gri. 1. kış, her cinsiyetten yetişkinlere benzer.

Karabaşlı ötleğen ağırlıklı olarak ormanlarda ve her türlü ağaçlık alanlarda yaşar. Ayrıca park ve bahçelerde, meyve bahçelerinde, yaprak dökmeyen ormanlarda veya iğne yapraklı ağaçlarda bulunur. Bu tür, deniz seviyesinden 1600 ila 2200 metre yükseklikte, menzile bağlı olarak ortaya çıkar, ancak genel olarak 500 metre civarında bulunma olasılığı daha yüksektir. Kışın ise çilek ve meyve bulabileceği çalılık alanlara, şehir bahçelerine ve zeytinliklere sık sık rastlar. Meyve ve çileklerin mevcudiyeti mevsimsel hareketleri etkiler

Avrupa\'dan,Suriye\'ye,İran\'a ve Batı Sibirya\'ya kadar yaygındırlar.Adana ve Mersin\'de,İstanbul\'da göç sırasında görülmektedir.Boğaziçi koruları,Büyük ve Küçük çamlıca tepeleri,Belgrad Ormanı,Rumelifeneri ve civarı,Terkos ve Küçükçekmece gölleri civarı görülebileceği alanlardır. Türkiye\'de Akdeniz Bölgesi\'nin güney ve güneybatı kesimlerinde kışın çok az sayıda görülen bu kuşlar yazın Karadeniz ve Marmara bölgelerinin geniş yapraklı ormanlarında, göç sırasında hemen hemen her yerde görülür.

Karabaşlı ötleğen üreme mevsimi boyunca böcekler ve larvalarla beslenir, ancak zamanın geri kalanında esas olarak meyveler ve meyvelerle beslenir.

Üreme mevsimi, aralığın çoğunda nisan ortası ile ağustos ayları arasında gerçekleşir. Yuva, düşük bitki örtüsünde, çalıların, çalıların veya küçük ağaçların yoğun yapraklarında bulunur. Erkek tarafından başlatılan ve daha sonra her iki partner tarafından tamamlanan veya yeni bir tane inşa eden hafif bir yapıdır. Fincan şeklindedir ve dallardan, otlardan ve kökçüklerden yapılmıştır. İç kısım ince çim ve saçla kaplıdır. Yüksekliği 80 cm ile 2 metre arasına yerleştirilir. Dişi, koyu kahverengi ile yoğun bir şekilde benekli 3 ila 5 açık gri-kahverengi yumurta bırakır. Kuluçka, her iki ebeveyn tarafından, ancak özellikle dişi tarafından sağlanan yaklaşık iki hafta sürer. Civcivler her iki yetişkin tarafından yuvalanır ve beslenir. 10-15 gün sonra yuvadan ayrılırlar. Ebeveynler hala iki ila üç hafta boyunca onunla ilgileniyor. Bu tür genellikle sezon başına iki kuluçka üretir.

Yaz göçmeni ve geçit kuşudur,nadiren kışlayabilir.Güney Avrupa ve Afrika\'da,Batı Fransa\'da ve Akdeniz\'de kışlarlar.İstanbul\'da Şubat ve Ekim ayları arasında az sayıda gözlenmiştir.Diğer aylarda da rastlanabilir.İstanbul\'da yaygın olarak göç eder,İstanbul orman ve korularında yaygın olarak ürer. Kuş halkalama çalışmalarında halkalanan kuşlar arasında yer alan bu tür için aşağıdaki haber akıbetlerinin farklı bir boyutunu göstermek açısından dikkate değer. http://dunya.milliyet.com.tr/kusunuzu-yedik-ozur-dileriz-/dunya/detay/1719550/default.htm

2001 verilerine göre ülkemizde 80000 - 160000 arası bir popülasyon tahmin edilmiştir.IUCN kırmızı liste statüsü LC düşük risklidir. Ülkemizde ürer ve aklıcı bir popülasyon mevcuttur. Shirihai 2001 değerlendirmesine göre tür nüfusunun 10 milyonu aşacağı belirtilmiştir. Avrupada Bird Life İnt. 2004 sonuçlarına göre üreyen nüfus 25-49 milyon buda 75-147 milyon birey olarak tahmin edilmiştir. Tür için Avrupa küresel ağırlığın %75-94 ü olarak görülmektedir bu dünya nüfusu için 79-196 milyon gibi bir birey tahmini oluşturmaktadır ama bu doğrulamaya ihtiyaç gösteren bir ön tahmin olarak belirtilmiştir.

Karabaşlı ötleğen, çok agresif ve baskın olabileceği kış aylarında yemliklere sık sık gelir. Kuş, daha etkileyici görünmek için tüylerini şişirir. Bu ötleğen üreme mevsimi boyunca böceklerle beslenir, ancak sonbahar ve kış aylarında Akdeniz bölgelerinde çilek ve meyveler ve zeytinlerle beslenir. Kuş, orta boyda ve ayrıca bitki örtüsünde oldukça yüksek, yiyeceklerini yapraklardan ve dallardan toplar. Böğürtlenleri ve küçük meyveleri bütün olarak yutar, ancak daha büyük meyveler için sadece posasını gagalar. Bazen beslenirken etrafta uçuşuyor. Yerde düşmüş meyveleri yerken nadiren görülür. Çok aktif bir kuştur.

Sesi sert bir ‘tak’. Ötüşü çarpıcı bir cümleden ibarettir (ardıçlarınki gibi uzun değil); genellikle yavaş başlayan ve aniden tam akışa geçen zengin, ağız dolusu ve hızlı bir şakımadır.Bülbülü andıran talı,ince ve flütsü bir ötüşü vardır.

Demirsoy A. Yaşamın Temel Kuralları,Omurgalılar/Amniyata(Sürüngenler,Kuşlar,Memeliler)Cilt-3/Kısım-2 Ankara-1998 İstanbul\'un Kuşları:2008 / Editörler Kerem Ali Boyla,Mukadder Arslan/İstanbul Kuş Gözlem Topluluğu/Mayıs 2009-İstanbul Türkiye Kuşları Rehberi 2005/Yeşil Atlas/Doğa Derneği The IUCNRed List of Threatened Species