Açıklama :
Büyük, kompakt ve derin göğüslü bir kuştur.
Uzun, düz ve turuncu-kızıl gagası ile siyah-beyaz tüyleri dikkat çekici bir kombinasyon oluşturur.
Geniş ve beyaz renkli kanat barı uçarken oldukça belirgindir.
Uçuş hızlı kanat çırpmalarla gerçekleştirilir, biraz ördekleri andırır.
Yetişkin yaz formu: Göz halkası turuncu-kırmızı, göz koyu kırmızı, erkekler ortalama olarak dişilerden daha kısadır, ancak gagası daha kalındır.
Erkeklerin gaga kaidesi genelde daha parlak krmızıdır.
Bu küçük farklara rağmen tek başına görülen bir kuşun eşeyini belirlemek genellikle mümkün değildir.
Ayaklar pembedir.
Yetişkin kış formu: Yaz erginlerine benzerler. Ancak çene altındaki beyaz kuşak kışın bariz şekilde belirgindir.
Juvenil (genç): Üst kısmı donuk kahverengimsi siyahtır, tam siyah değildir.
Turuncu gaganın uç kısmı siyahtır. Ayaklar gridir.
1. yıl: Yetişkinlerden daha dar olan siyah kuyruk bandıyla ayrılır. Gaganın uç bölgesi yine geniş şekilde siyahtır.
Üst tarafı kahverengimsidir. Ayaklar donuk ten rengindedir.
Beyaz çene bandı 1. yazda genelde varlığını sürdürür.
Jüvenil safhadan kalan kanatlar daha soluktur, 1. yaza kadar kahverengidir.
Göz halkası donuk sarı-turuncu ve göz de kahverengimsi kırmızıdır.
Daha yaşlı kuşlarda da gaga ucu siyah kalabilir, bu yüzden hayvanın 1. yılı geçtiğine tüm özelliklerine bakarak karar vermek gerekir.
Tanımı :
Habiatı :
İklimden çok fazla etkilenen bir kuş değildir. Ancak çok sert soğukların olduğu karlı, buzlı alanlardan uzak durur.
Çoğunlukla sulak alanların kenarlarında barınır. Besinin çoğunluk midye çeşitleri ve salyangozlar oluşturur.
Bazen sulak alanlardan uzak iç kesimlerde de barınır.
Bu durumda çoğunluk solucan benzeri yumuşak omurgasızlarla da beslenebilir.
Türkiye kayıtları da genelde sahil bölgelerindeki sulak alanlardan olmasına rağmen özellikle Bulanık ovası gibi iç kesimlerden de kayıtları vardır.
Yayılışı :
Türkiye den Güneydoğu Anadolu hariç bütün bölgelerimizden kayıtlar vardır.
Özellikle Gediz Deltası\'ndan yıl boyunca kayıtlara rastlanmaktadır.
Bulanık Ovası, Ankara, Konya, Kırşehir, Kars gibi iç bölgelerden ise daha çok yaz aylarında kayıtlar gelmektedir.
KUSBANK kayıtların göre bu güne kadar yılın 12 ayına da ait kayıtlar bulunmaktadır.
Bu durum kuşun Türkiye\' de her zaman bulunduğunu ve bazı alanlarda ürediğini göstermektedir.
Beslenme :
Deniz ve sulak alan kenarlarında iken genelde midye ve salyangoz gibi sert kabuklu yumuşakçalarla,
kıyıdan uzak iç bölgelerde iken daha çok toprak solucanı le beslenir.
Biyolojisi :
Nisan-Mayıs aylarında yumurtlar. Zeminde sığ yuvalar yaparlar.
Yuvayı molozlarla kaplar veya her hangi bir şeyle döşemez. Çift teritoryumunu her yıl kullanır. Yumurtalar oval ve yaklaşık 57 mm uzunluğundadır.Yumurta büyüklüğü kuşun yaşına bağlı olarak değişir.
Hem erkekler, hem de dişiler eşeysel olgunluğa 4 yılda erişirler. Yuvayı iki eş birlikte yapar. Kuluçkaya çoğunluk dişiler olmakla birlikte her iki eşey de yatar.
Yumurtadan çıkan yavrular hem anne, hem de baba tarafından beslenir ve beslenme teknikleri öğretilir.
Jüveniller beslenme tekniklerini öğrenmek için ebeveynleri ile birlikte kalırlar.
Bu türde eşeysel dimorfizm görülür ve dişiler biraz daha büyüktür.
Vücut ağırlığı erkeklerde 430, dişilerde 650 gr adardır. Kanat açıklığı erkeklerde 241-273, dişilerde 244-276 mm kadardır.
Göçü :
Yaşama alanlarında genelde göçmendir.
Ancak KUSBANK kayıtlarına bakıldığında Türkiye \'de özellikle Gediz Deltası\'nda bütün yıl görülebilmektedir. Türkiye genelinde Mart-Temmuz arasında kayıtlar çoğalmaktadır.
Bu durum bu kuşların genel olarak Mart ayında gelmeye başladıklarını, Temmuzdan sonra gitmeye başladıklarını göstermektedir.
Genel eğilim olarak sahillerde yaşayanlar yerleşik, iç bölgelerde yaşayanlar ise göçmen davranırlar.
Popülasyonu:
Dünyada 1,100,000-1,200,000 birey (Wetlands International 2002) bulunduğu tahmin edilmektedir.
Dünyadaki yayılış alanının da 1,000,00010,000,000 km² olduğu tahmin edildiği için IUCN tarafından LC (Lower Risk/least concern) yani düşük risk kategorisinde değerlendirilmiştir. Türkiye de ise 100-1000 çift kadar bulunduğu tahmin edilmektedir.
Davranışları :
Genellikle grup halinde yaşayan sosyal bir türdür.
Beslenirken soliter (tek başına) veya küçük gruplar halindedirler.
Rahatsız edildiklerinde veya akıntı beslenme alanlarını kapladığında sürü halinde bir araya toplanırlar.
Tek eşlidirler ve genelde ömür boyu aynı eşle yaşarlar. Erkeklerde nadiren fırsatçı iki eşlilik görülür.
Açık alanlarda tünerler. Karada, sığ suda yürüyerek hareket edebilirer.
Suya veya karaya konabilir, sudan veya karadan havalanabilir.
Yerel Adlar :
Poyraz kuşu-deniz saksağanı / Denizli ( wolfkenan)
Ses-Ötüşü :
Kaynaklar
Mullarney, K., Svensson, L., Zetterström, D. and Grant, P.J., 1999. Birds of Europe. Princeton University Press, Princeton, New Jersey.
D.W. Snow & C.M. Perrins, Eds. 1998. The Birds of the Western Palearctic Concise Edition. Oxford University Press, Oxford, UK.
http://wildlife1.wildlifeinformation.org/S/0AvCiconiif/Charadriidae/Haematopus/Haematopus_ostralegus/Haematopus_ostralegus.html