Karadeniz\'deki yegane, Akdeniz\'deki en yaygın yelkovandır. Üst tarafı kahverengi, alt tarafı kirli beyazdır. Koltukaltı tüylerinde kirli gri bir şerit olabilir. Ailenin genel özelliği olarak sadece deniz suyu içerler ve fazla tuzları,tuzbezleri yardımıyla burunlarına bağlanan kanallardan dışarı atarlar. Koyu renkli, iri, ucu kanca şeklinde güçlü gagaları vardır. Gagalarının uzerinde ise fazla tuzları atmaya yarayan uzun iki tüp bulunur. 30-35 cm.boyunda 76-82cm. kanat açıklığı olan kuşlardır. Üst tarafı kahverengi ,alt tarafları kirli beyazdır. Koltuk altı tüylerinde kirli gri renkte bir şerit olabilir. Kuyrukları kısadır ve ayakları uçarken kuyruğun dışına çıkabilir. Uçuşları birbirini izleyen kanat çırpma ve süzülme şeklindedir.

Genellikle kıyıdan çok uzakta olmayan denize yakın yerlerde, ya sıkışık gruplar halinde ya da tek olarak uçarken ya da kümeler halinde yüzerken görülürler. Deniz kuşudur. Dünyamizda genellikle güney denizlerde yaşar. Kıyı sularında ve açık denizlerde görülürler. Yuva icin deniz kiyilarina yakin veya daha aciktaki adalari ,bazen de dik yarlari seçerler. Bu secimde onemli olan yuva icin rahat oyabilecekleri malzemeden oluşan yüzeysel yapi olmakla birlikte kaya catlaklari, kovuklarin iclerindeki yatay cikintilari da tercih edebilirler.

Karadeniz, Marmara, Ege ve Akdeniz Karadenizdeki tek, Akdenizdeki en yaygın yelkovan türüdür. Puffinus Puffinus türünün bir alt türü iken özellikleri dolayısıyla tür olmasina karar verilmiştir. Bu nedenle bu kuslarla ilgili yapılan araştırmalar ,önceleri puffinus puffinus adi altinda kayitlara geçmiştir.

Etoburdur.Temel besin maddelerini balıklar oluşturur. Yüzeyden beslenirler. Küçük balıklar, küçük kabuklular ve deniz yüzeyindeki artıklarla beslenirler. Kovalayıp dalarak veya yüzeyden kaparak avlanırlar.

Sürücüldür. Tekeşlidirler. Yuvalarını gece ziyaret ederler. Subat ve Mart aylarinda yumurtlarlar. Yumurtaları beyaz ve yuvarlaktır.Kulucka suresi 52 gundur. Tuylenme periyodu 72 gundur. Ebeveynler tuylenme periyodunun bitimine 8-9 gun kalana kadar yavrulara bakarlar. Ureme alanlarinde butunuyle gece olan aktiviteler mehtapli gecelerde azalir. 25-30 yıl yaşarlar.

Sürüler halinde her gün yüzlercesi İstanbul ve Çanakkale Boğazı\'ndan geçit yapar. Dünya üzerindeki diğer yelkovan türleri de dikkate alındığında uzun mesafe göçerleri olarak bilinirler. Akdenizdekilerin nufusunun buyuk cogunlugu Haziran ayinin sonlarina dogru Akdenizi terk eder. Cebelitarik Bogazi Haziran sonunda pik yapar. Bir kismi ise Balear adalari ve guneydogu İspanyada butun yil kalir. Yine buyuk bir kismi Adriyatik ,Ege ve Karadenize dagilir. Tekrar Akdenize Eylulde doner ve Marta kadar Akdenizde kalarak ureme sezonunu acarlar.

IUCN 2006 Kırmızı Liste kategorisi en düşük tehdit (LC) olarak belirtilmiştir. BirdLife International 2004 verilerine göre Avrupa’da yaklaşık olarak 13.000 – 33.000 çift üremektedir. Türkiye’de en fazla 10.000 çiftin ürediği belirtilmektedir. Avrupada 33000 den fazla üreyen çiftin olduğu ve bunun 10 000 çiftinin Türkiyede ürediği düşünülmektedir. Karadenizde veya Marmara adalarında evleri olduğu sanılmakla birlikte henüz yeri bilinmemektedir.

Sürüler halinde her gün yüzlercesi İstanbul ve Çanakkale Boğazı\'ndan geçit yapar. Genellikle kıyıdan çok uzakta olmayan denize yakın yerlerde, ya sıkışık gruplar halinde ya da tek olarak uçarken ya da kümeler halinde yüzerken görülürler. Deniz üstünde kanatları suya değercesine uçmayı tercih ediyorlar, hep bu pozisyonda uçtuklarını görüyorum. Diger deniz kuşlarından en ayırd edici özellikleri bu (Serhat Tigrel). Denizin üzerinde dalgaların aralarındaki hava akımlarını kullanarak kısa periyotlarda kanat çırpıp genelde kayarak uçan kuşlardır. Uçarken kanatlarını bükmeden gergin tutarlar ve ustalıkla adeta deniz yüzeyine dik , bir kanat ucundan diğerine salınarak kanatları suya değercesine ilerlerler. Senkronize hareket becerisine sahiptirler. Kanat üstü koyu renkli; kanat altı ve gövde açık renkli olduğundan uçarken bir koyu bir açık renkli görünürler. Bu nedenle bir an isık seli gibi kayarak akan, bir an kararıp kaybolan kuş sürülerimizdir Yelkovan kuşları. Rüzgarlı havalarda nispeten dağılarak dalgaların tepelerinden uçarlar. En yüksek dalganın 10 m. kadar üzerine çıktıkları görülmüştür. Genel olarak sürüler halinde avlanırlar. Bazen sosyal bir aktivite olarak sürü halinde yükselip uçarak bir halka veya 8 çizerler. Dinlenmek istediklerinde suyun yüzeyine konarlar. Ancak bu durum nadir olarak gözlenebilir. Ureme sezonunda kiyi aciklarinda toplanır, gun batimindan once buyuk suruler halinde hareket ederek kolonilerini karanlık basinca ziyaret etmeye giderler. Karaya sadece üremek için karanlık çöktükten sonra çıkarlar. Kıyılara yakın kayalıklarda yumuşak toprağı oyarak yuva yaparlar. Yuvalarını bitkilerle kaplarlar. Dolunay gecelerinde daha aktif oldukları belirlenmiştir. Normalde ureme ve yavru buyutme disinda yaşamları suda geçen bu kuşların ,ureme zamaninda sadece bir bireyi yuvada uyuyabilir. Bir sezonda tek esli olan bu kuslar,sonraki sezonda arkadas olarak yasamlarina devam ederler. Genc eriskinler ilk yillarinda uremeye baslayabilirler. Buyuk koloniler alt kolonilere bolunerek yuvalarını kurarlar. Ureyecek ciftler,yumurtlamadan birkaç hafta once yuvalarini kurar veya ele gecirirler. Bu is icin gunlerinin dortte birini kiyida harcarlar. Her yuvanin teritori alani olmakla birlikte bazen bir grup aynı alan girisini ortak kullanabilir. Koloni halinde yasamak dusmanlara karsi onlari guclu kilarken birbirleriyle olan iliskide zorluklar dogurur.Bu yuzden yumurta kayiplari meydana gelebilmektedir. Gosteri ve buna benzer davranislari ureme zamaninda bilinmemekle birlikte geceleri acik alanda yuksek seslerini duymak mumkundur. Mehtapta ise kuslar kiyiya sessizce yaklasir.Butun sesler azalir. Gece seslenmeleri ureme sezonu oncesinde eriskinler dondugu zaman baslar. Yuvadan gelen seslerin tınısı ve siddeti yalnız kusun veya ciftin heyecaniyla orantili olarak artar veya azalir. Belkide davetsiz bir misafiri urkutmek icin de olabildigi gibi ciftlerin birbirleriyle haberlesmesi icin de olabilir. Yuvada birbirlerinin tuylerini temizlerken veya kur-beslenmesi sirasinda biri diğerinin sesine katilarak sarki soylerler. Kur davranisi yuvada oldugu gibi geceleyin yuvanin disinda da oldugu kayitlarda vardir. Nadiren de olsa gun boyunca yuvadan sesleri duymak da mumkundur. Civcivler buyudukten sonra yuvada yalnız birakilirlar. Sadece beslemek icin ebeveynler yuvaya gelir.Yuvadan iceri girerken yavru otmeye baslar.

Kastamonu – Abana / yelkovan – yandı / (naktan) yelkovan- bidon kuşu / Trabzon ( sakaladam) YÖRESEL İSİMLERİ: Balıkçılar çoğunlukla “deniz kırlangıcı” der.”Yelyutan” diğer bir adı.

Sesi boğazlanan, ağlayan ya da iç çeken bir insana benzer, kısa kalıpların tekrarından oluşur. Sesleri ağlayan ya da iç çeken insan sesine benzer. Üreme zamanı son derece gürültücüdür.

- Kuş gözlemcisinin Cep Kitabı - Türkiye ve Avrupa\'nın Kuşları - BirdLife International - IUCN Yasamın Temel Kuralları cilt 111 kısım 11- Prof.dr.Ali Demirsoy; Birdfeeder Handbook RSPB; Turkiyenin kusları -Selim Somçag; Birds of Britain and Europe-RSPB; Bird guide –Collins; Yaban Hayvanları Bilgisi - Prof.dr.Hasan Çanakcıoglu-Prof.dr.Torul Mol;Birds of Western
Palearktic