Enerji tartışmalarının sıkça yaşandığı günümüzde temiz enerji kaynaklarının neler olabileceği araştırılmaya ve uygulanmaya devam ediyor. Rüzgâr enerjisi, yenilenebilir alternatif bir enerji kaynağı olarak hem ülkemizde hem de dünyada ön plâna çıkıyor. Milli Rüzgar Enerji Sistemleri Geliştirilmesi ve Prototip Türbin Üretimi (MİLRES) Projesi ile kendi kaynaklarımızla yaptığımız türbin üretimi çalışmaları da bu rüzgâra hız katıyor.

Son zamanlarda büyük ivme kazanan bu enerji santralleri arttıkça yaban hayatı ile yaşadığı bir sorun ortaya çıktı: kuşların rüzgâr türbinlerinin kanatlarına ve açık enerji nakil hatlarına çarpması. Kuşların enerji nakil hatlarını farketmeyip çarptıkları zaten biliniyordu (bkz.kuşlar insan yapılarına neden çarpar?). Ancak bu denli yüksek ve büyük türbinler ise yeni bir teknoloji. Dünyada örnekleri olduğu üzere özellikle kritik seviyedeki kuş türleri bu nedenle tehlikeye girebiliyor. Diğer taraftan enerji nakil hatları da zarar görebiliyor. Projenin yapım aşamasında meydana gelen habitat kaybı ise diğer bir önemli sorun.

Kuşların türbin kanatlarına çarpmaları sonucu yaşanan ölümler bugün dünyaca biliniyor ve bu konuyla gündeme aralıklarla tekrar geliyor. RESlerin kuşlara olan etkisinin görünmeyen bir yanı daha var: santralden ana şebekeye elektik aktarımı için çekilen ilave nakil hatları. Özelikle kuş göçünün yoğun olduğu veya sulakalan çevresindeki bölgelerde kuşların tellere çarparak ölümlerine rastlanıyor. Ancak enerji nakil hatlarında kuş kontrolü yöntemlerinin uygulanmasıyla tellere çarparak yaşanan ölümlerin önüne büyük oranda geçilebiliyor.

RESlerin plânlama ve uygulama aşamasında, bölgede üreyen ve geçiş sırasında bölgeyi kullanan göçmen kuşların araştırılması gerekiyor. Bunun yanında türbinler eğer deniz, göl, delta, lagün gibi denizel veya sulak alan ekosistemlerine yakınsa, bölgedeki deniz ve su kuşlarının hareketlerinin de izlenmesi önemli. Özellikle geniş kanatlı kuş türlerinin çarpma ihtimali daha fazla. Türbinlerin konumlandırılması ve plânlama aşamasında gerekli araştırmaların yapılarak tedbirlerin alınması hem kuş ve yaban hayatına olası etkilerin en aza indirilmesinde hem de her anlamda daha ekonomik bir yönetim biçimi olmasıyla karşımıza çıkıyor. RES projelerinin sahada uygulanmasından önce Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’nün istediği ve tedbirlerin alınması için gerekli planın oluşturulmasına yönelik bir rapor olan RES Değerlendirme Rapor bu aşamada devreye giriyor. Detaylı bir şekilde hazırlanması istenen planda, ölçülebilir verilerin haritalar üzerine işlenmesiyle, proje sahipleri tarafından yapılması gereken peyzaj onarım ve diğer gerekli çalışmalar için açık bir yol haritası çizilmiş oluyor.

Rüzgarın gücü, bu bağlamda yapılacak çalışmalar ve alınacak tedbirlerle, daha temiz bir enerji kaynağı olarak insanlığa hizmet etmeye devam edecektir.

Kaynaklar:

Rüzgar türbinleri bazı kuş ve yarasa populasyonlarını tehdit ediyor. Araştırmacılar gökyüzünü yaban hayatı için daha güvenli hale getirmenin yollarını arıyor.

Griffon vulture mortality at wind farms in southern Spain: Distribution of fatalities and active mitigation measures.

Editör e-posta: tansutuncali@cozumekoloji.com