Çevre ve Şehircilik Bakanlığı adına \'\'Tuz Gölü\'nde Üreyen Flamingo (Phoenicopterus roseus) Kolonilerinin Sayımı, İzlenmesi ve Popülasyonlarının Araştırılması Projesi\'\'kapsamında Doğa Araştırmaları Derneği tarafından Tuz Gölü\'deki yavru flamingolar sayıldı. Sayımlar, Doğa Araştırmaları Derneği yönetim kurulu başkanı Osman Erdem ve derneğin kuş gözlemcisi ve yaban hayat fotoğrafçısı Cenk Polat tarafından havadan yapılan çekimler ile gerçekleşti. Alanda toplam 9564 yavru flamingo sayıldı.

Proje özeti;

Çalışma 16 Mayıs-1 Kasım tarhleri arasında yürütülmüştür. Tuz Gölü\'nde üreyen flamingo (Phoenicopterus roseus) nüfusu tespit edilmiş, türe yönelik alandaki tehditler belirlenmiş ve koruma tedbirleri önerilmiştir. Ayrıca türe yönelik bilgilendirici ve tanıtıcı materyaller üretilmiştir.

Flamingolar genellikle tuzlu ve acı sığ sularda kalabalık gruplar halinde yaşayan en gösterişli kuşlardan biridir.   Yeryüzünde 6 tür flamingo bulunmaktadır. Ülkemizde yaşayan ve rapora konu olanı bilimsel adı Phoenicopterus roseus olan büyük flamingodur. Bu raporda bundan sonra tür sadece flamingo olarak adlandırılacaktır.

Flamingo Avrupa Komisyonu Kuş Direktifinin Ek- I (Dağılım bölgelerinde yaşamlarını sürdürmelerini ve üremelerini güvence altına alacak özel koruma önlemlerine tabi olan kuş türleri) ve Avrupa\'nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi (Bern) Ek-2 (Mutlak korunması gereken hayvan türleri) listelerinde yer almaktadır.

Flamingo dünya üzerinde, Güney ve Güneybatı Asya, Akdeniz ve Kızıldeniz Havzaları, Sahra-altı Afrika boyunca ve Batı Afrika\'dan görülmektedir. Dünya nüfusu 545.000- 682.000 arasındadır.

Türkiye flamingolar için yeryüzündeki en önemli ülkelerden biridir. Tuz Gölü ve civarındaki küçük göller (Kulu, Bolluk ve Tersakan gölleri), Gediz, Büyük Menderes, Göksu, Seyhan ve Ceyhan deltaları, Acıgöl, Burdur Gölü (geçmiş yıllarda Sultan Sazlığı ve Seyfe Gölü), flamingonun ülkemizdeki önemli yaşama alanlarıdır. Bu alanların dışında Akdeniz ve Ege Denizi kıyısındaki bazı küçük lagünlerde de beslenmek amacıyla düzenli olarak görülmektedir. Ülkemizin doğusundaki en önemli beslenme alanı Van ili sınırları içerisinde bulunan Erçek Gölü\'dür.

Tuz Gölü flamingo için yeryüzündeki en önemli üreme alanlarından biridir.  Tuz Gölü\'nü de kapsayan 7.414 km²\'lik alan sahip olduğu doğal, biyolojik ve ekolojik değerleri nedeniyle 14.09.2000 tarih ve 2000/1381 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmiştir. Tuz Gölü, yaklaşık 1650 km²\'lik alanı ile ülkemizin ikinci büyük gölüdür. Yaban hayatı bakımından ülkemizdeki en önemli alanlardan biri olan Tuz Gölü, ekonomik açıdan da bölge ve ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamaktadır. Ülkemizin tuz üretimin yaklaşık %60\'ı Tuz Gölü\'nde üretilmektedir.

Flamingolar kuluçka alanı olarak, düşmanlarının kolaylıkla erişemeyeceği, yeterli besinin bulunduğu, büyük ve ıssız, acı ve tuzlu göllerdeki çamur düzlüklerinden oluşan adacıkları tercih ederler.  Flamingolar bu adalarda kalabalık gruplar halinde kuluçkaya yatıp, yavrularını büyütürken kreş sistemini uygularlar. Yani ebeveynlerin çoğunluğu besin için etrafa dağılırken az sayıdaki ebeveyn yavrularla birlikte kalır ve tüm yavruları düşmanlardan korur. Tuz Gölü\'nün ortalarında bulunan çamur adacıkları, flamingoların kuluçka yapması ve yavrularını güven içerisinde büyütmesi için ideal ortamlardır. Kıyıya en az 17 km mesafede olan üreme adalarına suyun çekildiği dönemlerde dahi herhangi bir canlının ulaşma olasılığı oldukça düşüktür. Alan bu özelliği ile sadece ülkemizin değil tüm Akdeniz havzasının ve Ortadoğu\'nun en önemli flamingo kuluçka alanı özelliğini taşımaktadır.

Her yıl ortalama on bin çift flamingo Tuz Gölü\'nün ortalarındaki çamur adalarında kuluçkaya yatmaktadır. Su seviyesi ve iklim koşullarının uygun olduğu yıllarda yavru sayısı 20.000\'i geçmektedir. Bu güne kadar yapılan sayımlarda Tuz Gölü\'nde en fazla 21.094 yavru sayılmış olup bu sayı yeryüzünde bir gölde kaydedilen en yüksek flamingo yavrusu sayısıdır.

Proje kapsamında beş kez arazi çalışması yapılmıştır. Bunlardan 03 Temmuz 2016 tarihinde çesna tipi uçakla havadan fotoğraf ve video çekimi yapılmıştır. Yavru sayımları çekilen fotoğraflar üzerinden yapılmış ve alanda toplam 9.564 yavru tespit edilmiştir. Diğer 4 arazi çalışmasında, flamingoların alandaki durumlarının yanı sıra, proje kapsamında hazırlanması istenen tanıtım ve bilgilendirme amaçlı materyallerin hazırlanması için fotoğraf çekilmesi; türe yönelik tehditlerin belirlenmesi ve önerilerin geliştirilmesi amaçlanmıştır.

Tuz Gölü\'ndeki flamingolar için tek ve en büyük tehdit su kıtlığıdır. Yapılan araştırmalar, flamingoların Tuz Gölü’ndeki varlıklarını sürdürebilmelerinin ve yavrularının hayatta kalabilmelerinin Tuz Gölü\'ndeki suyun varlığı ile doğrudan bağlantılı olduğunu göstermiştir. Geçmiş yıllarda yapılan sayımlarda, yağışın daha bol olduğu yıllarda yavru sayısının daha fazla olması, yağışın az olduğu yıllarda ise yavru sayısının azalması da bu tezi desteklemektedir.

Tuz Gölü, doğal durumunda ekserisi yazın kuruyan küçük derelerin taşıdığı sular, alana düşen yağışlar ve yeraltı sularıyla beslenmektedir. Gölü besleyen derelerin en önemlileri olan Peçeneközü, İnsuyu ve Melendiz dereleri üzerine göletler inşa edildiğinden bu derelerin suları artık Tuz Gölü\'ne ulaşmamaktadır. Diğer taraftan yeraltı sularının aşırı kullanımı nedeniyle yer altı beslenimi de oldukça azalmıştır. Buna karşın faaliyete geçen yeni tuz işletmeleriyle birlikte su tüketimi artmıştır. Tüm bunlar değerlendirildiğinde flamingoların geçmiştekinden daha büyük risk altında olduğu düşünülmektedir. Bu risk gelecekte iklim değişikliğinin etkisi ile daha da büyüyecektir.

Hali hazırda alanı besleyen tek su kaynağı olarak Konya kanalı görülmektedir. Ancak, son yıllarda bu suyun da kanal çevresindeki arazilerin sulanmasında kullanıldığı belirtilmektedir.

Tuz Gölü\'ndeki üreme kolonisinin zarar görmesi durumunda ülkemizde üreyen nüfusun 2/3\'si, tüm Akdeniz Havzası’nda üreyen nüfusun ise 1/3\'i yok olacağından, bu durum hem ülkemizdeki, hem de tüm Akdeniz Havzası’ndaki flamingoların geleceğini doğrudan etkileyecektir.

Bu nedenle alan ve çevresinde yapılacak yeni tuz işletmeleri de dahil olmak üzere gölün su miktarını ve su kalitesini etkileyebilecek her türlü faaliyetin değerlendirilmesinde bu durum mutlaka dikkate alınmalıdır.