Trakus üyelerinden Ahmet Karataş (rousettus) ve Mustafa Sözen (spalaxtr) Sağlık Bakanlığı\'nın Hanta virüsü ile ilgili Zonguldak bölgesinde başlatmak üzere olduğu çalışmanın içinde aktif olarak yer alıyorlar. Konu hakkındaki bilgi birikimleri ile bizleri aydınlatacak ve uyaracak bir yazı hazırladılar. Yazının sonunda verilen konuyla ilgili literatürü sitenin \"yayınlar\" kısmında ingilizce olarak bulabilirsiniz. HANTAVİRÜS Son günlerde basında sıkça yer alan; Bartın ve Zonguldak illerimizde ölümlere neden olan Hantavirüslerin neden olduğu hastalık, tıp dilinde Renal Sendromlu Hemorajik Ateş (Hemorrhagic Fever with Renal Syndrome =HFRS) olarak adlandırılmaktadır (kabaca böbreklerde enfeksiyona neden olabilen ateşli bir hastalık diye tercüme edebiliriz). Bu hastalığa neden olan virüsler, Bunyaviridae ailesinin Hantavirus cinsinin bazı türleri tarafından oluşturulmaktadır ve insanlara bulaşması Kemiriciler (rodent), aracılığıyla olmaktadır. HFRS, bütün dünyada görülmektedir. Bu hastalığa neden olan virüslerden Haantan virüsü, Asya’da özellikle Çin, Rusya ve Kore’de; Puumala virüsü ise İskandinavya, Batı Avrupa ve Rusya’da yaygındır. Dobrova virüsü, özellikle Balkanlar’da görülürken; Seoul virüsü, bütün dünyada yaygındır. Amerika’da görülen bazı hantavirüs tipleri ise “hantavirüs pulmonary sendrom” adı verilen ve özellikle akciğerleri etkileyen bir hastalık şeklinde kendini göstermektedir. Hantavirüs’ün bulaşma aşamasında kemiriciler önemli konaklardır. İnsanlar enfekte kemiricilerin havaya yayılan idrarları, dışkıları veya tükürüklerine ya da enfekte fare yuvalarından çevreye yayılan tozları solunumla aldıklarında hastalığı kapabilmektedirler. İnsana bulaşma ayrıca virüs taşıyan idrar veya üstte sayılan bulaştırıcı etkenlerin yaralanmış deri bölgelerine; göz, burun veya ağızın mukoz membranına temas etmesiyle de gerçekleşebilmektedir. Diğer taraftan canlı fareler ile çalışan kişilerde farelerin kişiyi ısırmasıyla da hastalık kapılabilmektedir. Enfekte rodentleri barındıran kapalı alanların temizliği, tekrarlayan enfeksiyonlar için yüksek risk taşır. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika’da insandan insana bulaşma, bugüne kadar rapor edilmemiştir. Hantavirüs enfeksiyonlarının mesleki (veteriner, orman işçileri, çiftçi, ordu mensubu) veya hobi olarak doğada aktivitesi gösteren kişilerde daha sık gözlendiği bilinmektedir. Bütün dünyada yıllık yaklaşık 150.000 ile 200.000 kişi, HFRS tanısı ile hastaneye yatırılmakta ve tedavi edilmektedir. Bu olguların büyük kısmı (100.000), Hantaan virus ve Seoul virus tarafından oluşturulmakta ve Çin’de gözlenmektedir. HFRS’de klinik bulguların ortaya çıkışını takiben birkaç gün içerisinde ribavirin tedavisinin iyileşmede önemli olduğu gösterilmiştir. Ülkemizde kemiriciler üzerinde çalışmalar yapan ve aynı zamanda TRAKUŞ üyelerinden olan Doç.Dr. Ahmet KARATAŞ’ın Finlandiya Tıp Bilimleri’nden bir araştırmacı grubu 9 Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Doç.Dr. Mehmet Ali ÖKTEM ile yaptığı ortak bir çalışmada; İzmir, Rize ve Trabzon illerinden elde edilen Microtus cinsine ait tarla farelerinde; Puumala virus enfeksiyonunun varlığı gösterilmiştir. Ege Bölgesi’nde gerçekleştirilen bir başka çalışmada ise nefropatisi olan hastalarda % 7,3 ve kontrol grubunda % 2,6 seropozitiflik saptanmıştır. Bu iki çalışma dışında Hantavirus enfeksiyonlarına ait ülkemizde gerçekleştirilen bir başka çalışma tarafımızdan bulunamamıştır. Yurtdışında yapılan çalışmalara göre hastalık daha çok Apodemus flavicollis (Sarıboyunlu Ormanfaresi), Apodemus agrarius (Çizgili Ormanfaresi), Clethrionomys glareolus (Kızıl Ormanfaresi) ve Rattus norvegicus (Göçmen Sıçan, Lağım Sıçanı) türlerinde görülmektedir. Bu türlerden Apodemus flavicollis, Dobrova virüsü için; A. agrarius, Hantaan virüsü için; Clethrionomys glareolus, Puumala virüsü için ve Rattus norvegicus, Seoul virüsü için taşıyıcıdır. Literatür: Laakkonen, J., Kallio-Kokko, H., Öktem, M.A., Blasdell, K., Plyusnina, A., Niemimaa, J., Karataş, A., Plyusnin, A., Vaheri, A. and Henttonen, H., 2006, Serological survey for viral pathogens in Turkish rodents, Journal of Wildlife Diseases, 42 (3): 672-676. Ahmet Karataş (rousettus) & Mustafa Sözen (spalaxtr) Fotoğraf: Ahmet Karataş (rousettus) Microtus guentheri lydius (Ege tarlafaresi): Virüsü taşıdığına dair yapılan testler pozitif çıkmıştır.