Orta boyutlu olan ve dikkuyruklu ördekler (Oxyura) cinsine mensup olan türün, en çok göze çarpan özelliği sürekli dikili duran kuyruğudur. Türün erişkin ve erişkin altı bireylerinde görülen bu özellik, türün dinlenme halinde ve hatta sadece siluet görünen durumlarda bile diğer ördeklerden ve su kuşlarından kolayca ayrılmasını sağlar. Kuyruğun tutulduğu açı zamana ve davranışa göre farklılık gösterse de kuyruk sürekli gövdeden ayrıdır ve çok belirgindir. Buna ek olarak, civcivler ve genç bireyler hariç, tüm bireylerde netçe görülen gaga dibi kısmındaki şişkinlik çok farklı bir siluet yaratır ve yine ülkemizdeki ördek arasında benzersizdir. Türün dişileri ve erkekleri erişkinken birbirlerinden çok farklı görünürler. Erişkin erkeklerin canlı ve açık mavi renkte gagaları, beyaz başları ve hafif siyah taçları vardır. Göz alıcı mavi gagaları, türü yine ülkemizde görülen diğer ördeklerden ve su kuşlarından ayıran bir özelliktir (istisna için \"Ayırıcı Tanı\" kısmına bakınız). Erişkin dişilerin ise gagaları ve başlarının üst tarafı koyu kahverengidir ve başlarının yan taraflarında beyaz fona karşı kahverengi çizgiler geçer. Türün gençleri ve erişkin altı formları erişkin dişilere benzerler. Genç bireylerin yetişkin bireylerden ayrımı yapılırken, boyut, gaganın dip kısmının çok şişkin olmaması, kuyruğun çok güdük olması ve \"dik\" olmaması, daha soluk renkler ve tüylerinin uç kısımlarındaki renk açılması kullanılabilir. Erişkin altı ve birinci kış bireyler ise erişkin dişilere benzerler fakat daha soluk renkleri, suratlarının yan taraflarındaki beyaz ve kahverengi çizgilerin daha net ayrılması onları erişkinlerden ayırır. Erişkin altı/birinci kış bireylerde cinsiyet ayrımı yapılırken de suratın yanındaki beyaz bandın genişliği kullanılabilir: beyaz bant, erkeklerde daha geniştir. Ayrıca, erkeklerin sırt kısımlarının dişilere göre biraz daha kestane kırmızısı olması da cinsiyet ayrımında kullanılabilir. Erişkin bireylerin üreme ve üreme dışı formları az da olsa farklıdır. Erkeklerin gagalarının parlak mavi renkleri, üreme dışı zamanlarda yerini daha soluk mavi-gri ve hatta uzak mesafeden sadece gri görünebilecek kadar soluk renklere bırakır ve başlarının taç kısmındaki siyahlık miktarı artar. Dişilerin ise başları ve başlarının yanları, üreme dışı dönemde daha az kahverengidir, genel olarak renkleri daha soluktur. Kaynaklar: [1], [5], [6]

Karıştırılması muhtemel olan tek tür karabaşlı dikkuyruktur (Oxyura jamaicensis). Karabaşlı dikkuyruk ülkemizde çok nadir görülen bir türdür (ülkemizden sadece kışın olmak üzere 1-2 kaydı mevcuttur). Bu iki türü ayırmak için dikkat edilmesi gerekenler: - Dikkuyruğun gagası, kafaya yakın olan kısmında belirgin ve dışbükey bir şişkinlik oluşturur. Bu belirgin şişkinlik karabaşlı dikkuyrukta yoktur. İki türü ayırmanın en kolay yolu budur. - Erkek dikkuyruklarda kafadaki siyah taç gözün arkasına devam etmezken karabaşlı dikkuyrukta enseye kadar uzanır. İki türü (erkekler söz konusu olduğunda) ayırmanın en kolay ikinci yolu budur. - Dikkuyrukların kuyruk altı örtü tüyleri kahverengidir. Karabaşlı dikkuyruklarda ise kuyruk altı örtüsü beyaz renklidir. - Dikkuyrukların dişilerinde ve ilk yılını yaşayan bireylerinde kafanın yanındaki çizgi ince ve iyi tanımlıdır; karabaşlı dikkuyrukta ise bu çizgi daha geniş ve daha belirsiz bir şekilde tanımlıdır. - Bu iki türün birlikte bulunduğu çoğu yerde, farklı nesillerden melez bireyleri görmenin mümkün olduğu unutulmamalıdır. Kaynaklar: [1], [6]

Dikkuyrukların yaşam döngülerinin farklı evrelerinde farklı yaşam alanı gereksinimleri vardır. 1) Üreme Döneminde: Sığlık açık su kısımları bulunan ve saklanma ve yuva yapmak için uygun ortam sağlayan suüstü bitkilerinin sıkça ama boşluklarla bulunduğu, sığ ve mezotrofikten hipertrofiğe kadar olan trofik yelpazedeki tatlı suları tercih ederler. Temel besin kaynaklarını oluşturan tatarcık (İngilizce: chironomid) adlı omurgasızların larvalarının sıkça bulunduğu sulak alanlar tercihleridir. Birçok farklı fiziksel özelliğe sahip, büyük bir sulak alanı mesken edinseler bile, sulak alanın bu özelliklere sahip olan kısımlarında bulunurlar. Nadiren de olsa, benzer özelliklere sahip acı ve tuzlu sularda da üredikleri kaydedilmiştir fakat İspanya\'da yapılan bir çalışmada, türün tuzluluk açısından herhangi belirgin bir tercihinin bulunmadığı görülmüştür. Yaşam alanı tercihleriyle ilgili yapılan çalışmalarda ayrıca, kışı şeritleri fazlasıyla girintili çıkıntılı olan sulak alanları tercih ettikleri tespit edilmiştir. 2) Kış Döneminde: Dikkuyruklar, kışları, üreme döneminde tercih ettikleri yerlere göre daha derin, daha büyük ve daha acı/tuzlu alanları tercih ederler. Tercih edilen alanlar arasında göllerin dışında ayrıca lagünler ve denizlerin sığlık ve kıyıya yakın kısımları da vardır. Ayrıca kışın büyük sürüler yapmaya meyillidirler. 3) Göç Dönemlerinde: Tür, göç dönemimde çok geniş yelpazede sulak alanları kullanırken görülebilir. Bunların arasında yavaş akan akarsular bile vardır. Not: Ülkemizdeki çoğu popülasyonu yerlidir veya kısa/orta mesafe göç yapar. Fakat ülke dışından gelen göçebe bazı popülasyonların ülkemizden geçtiği bilinmektedir. 4) Tüy Değişimi döneminde: Türün tüy değiştirme zamanlarında yaşam alanı tercihlerine dair çok ayrıntılı bilgi bulunmasa da, kışın tercih ettiklerine benzer alanların tercih edildiği düşünülmektedir. Ülkemizin İç Anadolu Bölgesi\'nde yapılan çalışmalarda, türün üreme alanlarına yakın, büyük ve görece daha derin yerlerde tüy değişimi yaptığı gözlenmiştir. Kaynaklar: [1], [7], [8], [9], [10]

Dikkuyruklar omnivor (hepçil) canlılardır. Dalarak beslenirler. Diğer birçok ördek gibi kışları daha çok bitkisel ağırlıklı beslenirler. Tükettikleri bitkisel besinler arasında sucul bitkilerin yeşil kısımları ve tohumları yer alır. Üreme döneminde ise, hem yetişkinler hem de genç bireyler daha yüksek enerjili ve daha yüksek proteinli olan hayvansal besinlere yönelirler. Dikkuyrukların tükettiği hayvansal besinler tatarcık (İngilizce: chironomid) larvaları, yumuşakçalar ve bazı kabuklulardır. Bunlar arasında tatarcık larvaları en çok tüketilendir. Türkiye\'de birçok göle ve gölete atılan sazanlar, tatarcık larvalarını tüketip dikkuyruklarla rekabet ettikleri için onlara karşı ciddi bir tehlike teşkil etmektedirler. Kaynaklar: [1], [2], [3]

Kış sonunda (mart) üremeye başlarlar. Dişiler yuvayı suyun üstüne ve sazlıkların köklerini kullanarak yaparlar bazen de eski sakarmeke yuvalarını kullanırlar. Kuluçka dönemi Nisan ve Eylül arasındadır. Yalnızca dişiler kuluçkaya yatarlar ve birkaç hafta yumurtadan çıkan yavrulara bakarlar.

Ispanya, Cezayir ve Tunus populasyonları yerleşik populasyonlardır ve göç etmezler. Asya ve Türkiyede bulunan populasyonlar kışın güneye göçerler, üreme dönemlerini kuzeyde geçirirler.

Genel olarak dört populasyon bulunur. 1- Orta Asya da bulunan göçmen populasyon. Bu populasyon Kazakistanın kuzeyinde ve Rusyanın güneyinde ürer ve Doğu Avrupa da kışı geçirir. 2- Asyanın doğusunda bulunan küçük bir göçmen grup. Bu populasyon kışı Pakistanda geçirir ve Rusyanın güneyi ve Moğolistanda ürerler ve yavrularını büyütürler. 3- Batı Avrupa da yerleşik olan populasyon. Bu populasyon bütün yılı Ispanyada geçirir. 4- Tunus ve Cezayir de bulunan yerleşik populasyon.

Dikkuyruk kendine güveni olan ve aynı habitat da yaşayan diğer su kuşlarına oranla daha az korkak olan bir türdür. Tehlikeden kaçmak için dalışa geçerler. Ureme sezonları dışında topluluklar halinde yaşamayı severler. Kışın bir araya gelirler ve küçük sürüler halinde göç ederler. Üreme döneminde erkekler arasındaki üstünlük mücadelesi sıkça görülen bu türde, sürü halinde dolaşırken, dişilere fazla yaklaşan erkekler, baskın erkek tarafından kovalanır.

Dikkuyruklar Anadolu\'da akbaş ve dik kuyruk ördek olarak da bilinir. Özellikle erkeklerine akbaş denir. Kaynaklar: [4]

Genelde sessizdirler. Erkekler kur yapmanın ilk aşaması olan \"flotilla-swimming\" sırasında sert bir homurdanma sesi çıkarırlar. Bunun dışında, tıkırtılı ve devamlı bir mırıldanmaya benzeyen veya ikili sıralar/heceler halinde yaptıkları düdük sesine benzer çağrılar yaparlar (bkz. aşağıdaki bağlantılar). Dişiler ise \"gek\" şeklinde, yumuşak ve \"ördeğimsi\" bir çağrı yaparlar. Yumurtadan yeni çıkan yavrular \"vit-vit\" benzeri yumuşak bir çağrıya sahiptirler. Erkeklerin tıkırtılı çağrısı: http://www.xeno-canto.org/sounds/uploaded/YSDNMROVID/XC164148-Marokko_Lac%20de%20Sidi%20Bourhaba_oxyleu_soidin_Marokko_Lac%20de%20Sidi%20Bourhaba_2012-04-25.mp3 Erkeklerin düdüğümsü çağrısı: http://www.xeno-canto.org/sounds/uploaded/UXGZWVYDFE/XC132436-0105030129_Oxyura%20leucocephala_parades_zonar_F%20DEROUSSEN.mp3 Kaynaklar: [1], [5]

[1] Cramp, Stanley. Handbook of the birds of Europe, the Middle East and North Africa. Oxford University Press, Vol 1, 1977. [2] Hughes, B., Robinson, J.A., Green, A.J., Li, Z.W.D. and Mundkur, T., 2006. International single species action plan for the conservation of the white-headed duck Oxyura leucocephala. CMS Technical Series, (13). [3] Almaraz Garcìa, P., 2001. Competition with Carp may limit White-headed Duck populations in Spain. TWSG News, (13). [4] Çakmak, M., 2005. Anadolu Kuş Adları Sözlüğü: Türkçe, İngilizce, Latince (Vol. 4). Kitap Yayinevi Ltd.. [5] Svensson, L., Mullarney, K. and Zetterström, D., 2010. Collins Bird Guide 2nd edition. British Birds, 103, pp.248-252. [6] van Duivendijk, Nils. \"Advanced Bird ID Handbook The Western Palearctic.\" Limosa 84.2 (2011): 95. [7] BirdLife International (2018) Species factsheet: Oxyura leucocephala. Downloaded from http://www.birdlife.org on 04/02/2018. [8] Reeber, Sébastien. Wildfowl of Europe, Asia and North America. Christopher Helm, 2015. [9] Monitoring of Breeding White-headed Duck (Oxyura leucocephala) Populations in Central Anatolia, Turkey, İbrahim Kaan Özgencil, Doğa Derneği, 2016 [10] Armengol, X., et al. \"Limnological variables relevant to the presence of the endangered white-headed duck in Southeastern Spanish wetlands during a dry period.\" Acta zoologica academiae scientiarum hungaricae 54.1 (2008): 45-60.