Sumrugiller (Sternidae) Familyasında, “Hydroprogne” Cinsi içinde yer alır. Bilimsel adı Hydroprogne caspia’dır. Kalın, parlak kırmızı gagası, gaga ucundaki siyahlık, üst kısmı koyu siyah başı ve diğer Sumrulardan daha iri gövdesiyle kolayca tanınır. Dünyadaki en büyük Sumru\'dur. Antarktika dışında tüm kıtalarda görülür. Geniş bir coğrafyada yaşamasına karşılık alt türleri yoktur. Erişkinlerin büyüklükleri 48 -56 cm, kanat açıklıkları 127 – 140 cm, ağırlıkları ise 574 - 782 gr’dır. (1)(4). Geniş ve uzun kanatları ile bir martı gibi süzülüp, hızlı dönüşler yapabilirler. Büyüklükleri nedeniyle, diğer Sumru’ları kıyasla, karada daha yavaş ve yalpalayarak yürürler. (4) Erişkinlerin Üreme Dönemi Giysileri: Başının üst kısmı tüyleri siyah, ensesi, karnı ve kuyruğu beyaz, sırtı ve kanat üstü açık gridir. Kanat altları açık renk, kanat altının uçları ise koyu renkli olup, türün tanımında belirleyicidir. Hazar Sumru’larının gözleri kahverengi, ayakları ise siyahtır. İri gagası parlak kırmızı, gaga ucu ise siyahtır. Gerek üreme dönemi, gerek üreme dönemi dışında erkek ve dişi Hazar Sumruları arasında giysi farkı görülmez. Erişkinlerin Üreme Dönemi Dışındaki Giysileri: Üreme dönemleri dışında Hazar Sumru’sunun giysisindeki belirgin değişiklik, koyu siyah renkli tepesinde beyaz lekeler oluşmasıdır. Gençlerin Giysileri: Genç Hazar Sumrularının baş üstü tüyleri koyu renklidir (yetişkinlerin siyah). Koyu renkli baş üstü tüyleri, yetişkinlere kıyasla kuşun kulak örtüleri ve yanağının daha büyük bir bölümünü kaplar. Ayrıca, ayakları ile gaga uçları koyu renkte (yetişkinlerde siyah), gagaları turuncudur.(1)(2)(4)

Yetişkin Hazar Sumrusu, kalın, parlak kırmızı gagası, gaga ucundaki siyahlık, üst kısmı koyu siyah başı ile kolayca tanınır. Diğer Sumrulardan ayıran önemli bir farkı büyüklüğü ve daha çok Martıları hatırlatan uçuş şeklidir.

Yaşam olarak deniz veya tatlı sular çevresindeki alanları, suları durgun körfezleri, sahile yakın adaları, tuzlu su bataklıkları, göl/nehir kıyıları ile göller/nehirler üzerindeki adacıkları tercih ederler. Yuvalarını adalar ve yumurtalarına zarar verebilecek kara hayvanları için ulaşılması zor alanlara yaparlar. Açık denizde nadiren görülürler (4)(6).

Yaygın bir tür olup, Antarktika hariç tüm kıtalarda görülür. Deniz kıyısı, sahillere yakın adalar, nehir, göl, sulak alanlar ve bataklıklar çevresinde ürer ve kışı geçirirler. Avrupa’da, Baltık, Ege, Akdeniz ve kısmen Karadeniz sahilleriyle bazı Avrupa ülkelerindeki büyük göller, nehirler, sulak alanlar ve bataklıklar çevresinde görülür. Asya ve Afrika’da, sahiller dışında bu kıtaların iç kesimlerindeki büyük göllerde yaşar. Kuzey ve Orta Amerika ile Güney Amerika’nın kuzey kesimlerinde görülür.

Hazar Sumru’sunun temel besin kaynağı 5-25 cm uzunluğundaki balıklardır. Bununla birlikte bazen başka kuşların yumurta ve yavrularını, leşleri, kabuklu deniz hayvanlarını, böcekleri ve toprak kurtlarını da yiyebilirler. Balık avlarken, suyun üzerinde kendini bir süre sabitledikten sonra, hızla avına doğru suya dalar. Tatlı sular gibi denizde de avlanır. Denizde avlanmak için üreme alanlarından 60 km uzaklığa kadar uçtukları olur.

Hazar Sumruları, Kuzey yarımküresinde Nisan ve Haziran ayları, Güney yarımküresinde ise Eylül ve Aralık ayları arasında ürerler. Avusturalya’da tüm yıl boyunca, Ekvatorun Güneyindeki Afrika kıtasında, Atlas Okyanusu sahillerinde Eylül ve Mart ayları, Hint Okyanusu sahillerinde ise Mart ve Eylül ayları arasında ürerler. Yaşam süreleri 12 yıl kadar olan Hazar Sumruları üç yaşından itibaren üremeye başlarlar. Üreme dönemlerinde büyük koloniler halinde bir araya gelirler veya başka Sumru ve kuşlarla aynı alanlarda yuva yaparlar. Üreme alanları genel olarak düz ada veya kum adacıklarıdır. İnsanlar tarafından rahatsız edilebilecekleri alanlar dışındaki yerleri, yumurtalarını yiyebilecek kara hayvanlarının ulaşamayacakları alanları özellikle seçerler. Üreme dönemi başında rahatsız edilmeleri halinde yuvalarının bulunduğu bölgeyi terk ederler. Yuva, kum, kurumuş çamur, bitki yumakları veya çakıl taşlarında oluşturulan hafif bir çukurdur. Dişiler 1-3 yumurta yumurtlarlar. Kuluçka dönemi 26 - 28 gün sürer. Yavrular yumurtadan çıktıktan 35 – 45 gün sonra uçmaya başlarlar. Hazar Sumruları, yavrularının uçmaya başlamasından sonra yavrularını uzun süre beslemeye devam ederler. (4)

Bazı Hazar Sumruları yerleşiktir. Kış aylarında da üredikleri alanlarda kalırlar. Buna karşılık bir bölümü göç eder. Avrupa’da üreyen Hazar Sumruları genelde kış aylarında Batı Afrika sahillerine, bir bölümü ise Akdeniz çevresine göç eder. Ülkemizde Hazar Sumrusu bazı bölgelerde (örneğin Gediz Deltası) yerleşiktir. Afrika ve Avustralya’da yaşayan Hazar Sumruları göç etmezler. Kuzey Amerika Hazar Sumruları ise kış aylarında Orta ve Güney Amerika’nın, Güney’de Kolombiya ve Venezuela’ya kadar olan Atlas ve Pasifik Okyanusu sahillerine göç ederler.

Dünyanın çeşitli bölgelerinde yaşayan Hazar Sumrularının sayısı tahminlere göre 240.000 – 420 000 kadardır ( Bird Life International 2006). Sayıları dünyanın bazı bölgelerinde artarken, diğer bölgelerde aynı kalmakta veya azalmaktadır. Örneğin, Kuzey Amerika’da sayıları son 40 yıl içinde %266 artmıştır. (7)

Hazar Sumrularının davranışları konusunda, Beslenme ve Biyolojisi bölümlerinde bilgi verilmiştir.

Yerel Adlar bilgisi bulunamadı.

Uçuş sesi boğuk ve balıkçılı andıran bir ‘krii-ahk’. Aşağıdaki bağlantıdaki videoda Hazar Sumrularının sesi dinlenilebilir. http://www.arkive.org/caspian-tern/sterna-caspia/video-00.html

1. Collins Bird Guide 2nd Edition, p.202, by Lars Svensson. HarperCollins Publishers Lt. 77-85 Fulham Palace Road, London W6 8JB 2. Türkiye ve Ortadoğu’nun Kuşları Arazi Rehberi. s.96, s.313, Yazarlar R.F. Porter, S. Christensen, P.Schiermacker-Hansen. Çeviri Kerem Ali Boyla, Kazım Çapacı. Uzerler Matbaası, Ankara, 6 Mart 2009. 3. Wikipedia/Black Tern. Bağlantı adresi: https://en.wikipedia.rog/wiki/Caspian_Tern 4. Wildscreen Arkive; Bağlantı adresi: http://www.arkive.org/caspian-tern/sterna-caspia/video-00 5. Audubon – Guide to North American Birds – Caspian Tern, Bağlantı adresi: www.audubon.org/field-guide/bird/caspian-tern 6. All About Birds–Bağlantı adresi: www.allaboutbirds.org/guide/Caspian_Tern/lifehistory 7. Bird Life International (2015) – Bağlantı adresi: www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=3258 8. Birds of North America on Line. Bağlantı adresi : bna.birds.cornell.edu/bna/species/403/articles/introduction