Bilimsel adı: Numenius tenuirostris İng. Slender-billed curlew Fra. Courlis a bec grele İsp. Zarapito fino Kuşlar (Aves) sınıfının, Charadriiformes takımının, Scolopacidae familyasındandır. İncegagalı kervan çulluğu dünyanın en fazla tehlike altında olan ve aynı zamanda hakkında en az şey bilinen kuş türlerinden biridir. Avrupa, Kuzey Afrika ve Ortadoğu’nun en nadir kuşudur. İncegagalı kervan çulluğu’nun avrasya çulluğu (Numenius arquata) ve sürmeli kervan çulluğu (Numenius phaeopus) ile olan benzerliği nedeniyle tanımlanmasında zorluklar bulunmaktadır. Ortaboyutlu bir yağmur kuşu olan incegagalı kervan çulluğu benekli kahverengi-gri renklidir. Vücudunun alt tarafı beyaz üzerine siyah beneklidir. Sıklıkla kanatlarında kalp biçimli benekler bulunur. Erkek ve dişi bireyler görünüm olarak birbirlerine benzer. Bununla beraber dişiler genellikle daha iridir. İncegagalı kervan çulluğunu en iyi tanımlayan şey hafifçe aşağı doğru kıvrık, uzun ve ince gagasıdır. Gaga giderek incelerek ince-dar bir uçla son bulur. İncegagalı kervan çulluğunun bacakları, Avrasya çulluğunun daha uzun ve solgun gri renkli bacaklarının aksine, koyu gridir.

İncegagalı kervan çulluğu göçü sırasında Avrupa’dan geçerken tuzlu bataklıklar, bozkır çayırları, balık göletleri, tuzla havuzları ve sodalı göller gibi pek çok habitatı kullanır. Kışladıkları bölgeler de benzer coğrafi özellikleri barındırır. Tür özellikle büyük bataklık alanlarda bulunur. Bu alanlardan birkaç kilometre kadar iç bölgelere giderek beslendiği de düşünülmektedir. Çok uzun süredir tür hakkında gözlem yapılamadığı için Sibirya’daki Tara bölgesindeki üreme alanının özellikleri türe ait tipik yuvalama habitatı olarak kabul edilmektedir. Bu bölge bozkır-orman bölgesinin kuzeyindeki tayga bataklıklarıdır. Yuvalama 1914 yılında Ushakov’da bulunan yuvanın az miktarda yaprakla desteklenmiş kuru otlarla inşa edildiği rapor edilmiştir. Saz, kamış gibi bitkiler ya hiç kullanılmamış yada az miktarlarda kullanılmıştır. Yuvalar sazlıklar ve bataklık yosunlarıyla kaplı alanların kuru bölgelerinde yer almaktaydı. Sub-arktik veya alpin söğüt türlerine yada huş ağacı topluluklarına kısmen uzak durumdaydılar. Statüsü İncegagalı kervan çulluğu IUCN Kırmızı Listesinde “Kritik düzeyde tehlike altındaki tür” olarak sınıflandırılmaktadır. Türün nüfusunun 50 bireyden daha az olduğu tahmin edilmektedir. Tehditler İncegagalı kervan çulluğu nüfusundaki azalmanın temel nedeninin 19. yy’ın sonlarında ve 20. yy’ın başlarındaki türe yönelik yoğun avcılık faaliyeti olduğu düşünülmektedir. Kervan çullukları büyük boyutları nedeniyle avcıların temel hedefleri arasındadır ve olasılıkla İncegagalı kervan çullukları uysal tabiatları nedeniyle avcılara daha kolay hedef olmuşlardır. Avcılık dışında, üreme ve dinlenme bölgelerinde olduğu kadar Akdeniz bölgesi ve Kuzey Afrika’daki sulak alanların yok olması da türe yönelik ciddi tehditlerdir.

Konu hakkında çok sayıda çalışma yapılmış olmasına rağmen İncegagalı kervan çulluğu, dağılımı kesin olarak belirlenebilmiş bir göçmen tür değildir. Şubat 1995 tarihinde, türün düzenli kışlama bölgesi olan Fas’ın Merja Zerga bölgesinde görülmesinden bu yana kesin olarak kanıtlanabilmiş bir kayıt yoktur. Türün yuva yaptığı tek bölge Sibirya’daki Tara bölgesi yakınlarıdır ve buradaki yuvalar 1914 ile 1924 yılları arasında belirlenmiştir.

İncegagalı kervan çulluğunun diyeti hakkında çok az şey bilinmektedir. Fas’ın Merja Zerga bölgesindeki kayıtlarda türün toprak solucanları ve tipulid larvalarıyla beslendiği bildirilmiştir. Aynı zamanda böcekler, omurgasızlar ve kabuklular da diyetin bir parçasını oluşturmaktadır.

Çok nadir bir tür olması nedeniyle İncegagalı kervan çulluğunun doğal ekolojisi ve davranışları konusunda çok az şey bilinmektedir. 1914 yılında içinde 4 yumurta bulunan bir yuva bulunmuş, daha sonra aynı bölgede 14 yuvadan oluşan bir koloni belirlenmiştir. Tür beslenirken yavaş yürür ve ara sıra toprak yüzeyini gagalayarak yiyecek bir şeyler arar. Avları toprak solucanları, böcekler ve omurgasızlardır.

İncegagalı kervan çulluğu Sibirya’dan güney batıya doğru göç eder. Göçü sırasında Ukrayna ve Macaristan gibi pek çok merkez ve doğu Avrupa ülkesinden geçerek kışladığı Akdeniz’e ve Kuzey Afrika kıyılarına ulaşır. Aynı zamanda Ortadoğu’da kışladığına ilişkin bazı kanıtlar da vardır.

İncegagalı kervan çulluğunun üreme bölgesine ait yegane kayıt 1909-1925 yılları arasında Rusya’nın Sibirya bölgesindeki Omsk’un doğusunda Tara yakınlarında yapılmıştır. Tür, batı-güneybatı istikametinde uçarak üreme bölgesinden merkez ve doğu Avrupa’ya doğru göç eder. Rusya, Kazakistan, Ukrayna, Bulgaristan, Macaristan, Romanya ve eski Yugoslavya topraklarını geçerek güney Avrupa’da Yunanistan, İtalya ve Türkiye’ye ulaşır. Daha güneybatıda ise Kuzey Afrika kıyılarına, Cezayir, Fas ve Tunus’a kadar yayılır. Tür aynı zamanda Slovenya, Özbekistan, Türkmenistan, Suudi Arabistan ve Yemen’de de rapor edilmiştir. İncegagalı kervan çulluğunun Ukrayna’da da görüldüğüne dair iddialar vardır ancak bunlar kanıtlanamamıştır. Türün 19. yy’lın başlarında çok yaygın olduğu ancak 20. yy’la beraber çok azaldığı ve 20. yy’ın sonlarına doğru türe ait kayıtların tamamen kesildiği bilinmektedir. 1980 ile 1990 yılları arasında 316-326 kuş içeren 103 kayıt varken, bu sayı 1990-1999 yılları arasında 148-152 kuş içeren 74 kayıta düşmüştür. Bulgaristan, Ukrayna ve Özbekistan’da daha büyük gruplar bulunduğu rapor edilmekle beraber, son doğrulanmış rapor 1-3 kuşluk bir grup için Nisan 2001 tarihinde Macaristan’dan gelmiştir. Türe ait populasyonun 1994 yılında 50-270 kuş arasında olduğu ancak bu rakamın şu anda 50 bireyin altına indiği tahmin edilmektedir.

İncegagalı kervan çulluğu göçmen bir türdür. Türe ait küçük kolonilerin birbirinden 2-3 m ile 10-15 m aralıklarla duran yuvalarda ürediği düşünülmektedir. Yumurtlama mayıs ayında gerçekleşmektedir. Önceki yıllara ait kayıtlar türün kış aylarında ve göç zamanında büyük gruplar oluşturduğunu bildirmektedir. Sonbahar göçü eylül, ilkbahar göçü ise mart ayında hız kazanmaktadır.

Türün adı (ing: slender-billed curlew) uçarken çıkarttığı yumuşak “cour-lee” sesinden türetilmiştir. https://www.xeno-canto.org/398794 https://soundcloud.com/curlewmedia/richard-porter?fbclid=IwAR0Dz_i5xsyTi-9zbppP_jjEyoRNLDgb6XXHF3kcTcZmBufcaF5PQRldgMs

http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=3011 (Erişim Tarihi: 03-11-2015) http://www.arkive.org/slender-billed-curlew/numenius-tenuirostris/ (Erişim Tarihi: 03-11-2015)