Sazhorozunun erkekleri dişilerden %10 kadar büyük olup , kalın gagalı,uzun bacaklı ve hantaldırlar.. Uzun, kalın dizli bacakları vardır. Çıplak kısımları erişkinlerde tamamen kırmızı(bacaklar,alın plakası...) gençlerde ise daha donuktur. Kuyruk altı tamamen beyazdır. Düz bir tüy örtüsüne sahiptirler.Rengi menekşe mavisi- morumsu renktedir. Gençler sıçankırı ve donuk renktedir. Eşeyler tamamen benzerdir. Sazhorozu, EC Kuş Direktifleri ve Bern sözleşmesinin II numaralı ekinde bulunmaktadırlar. Avrupa’da sınırlı sayılarından ötürü nadir olduğu düşünülmekte ve Spec 3 olarak listelenmektedir.

Sazhorozu tatlı veya tuzlu, otların derinlerde olduğu veya yüzeye kadar büyüdüğü; canlı veya ölü Typha, Pragmites, Scirpus, Carex (1 m den yüksek olmamak kaydıyla) su üstüne çıkan vejatasyonların bulunduğu düşük seviyedeki , dar veya kapanmış açık suların (lagün gibi)bulundugu sulak alanları tercih eder.

Sazhorozu Ülkemizinde içinde bulunduğu batı Paleatrikte 3 alttür yayılış göstermektedir. 1.Porphyrio porphyrio porphyri, Batı Akdeniz alttürüdür ve en çok rastlananıdır. üst kısımları ve kanatları menekşe mavisi, yüzü, boyun ön kısmı ve gögsü koyu mavi, vücudun alt kısmı siyah mavi, kuyruk altı tamamıyla beyazdır. İtalya, Portekiz, İspanya.. gibi Batı akdeniz ülkelerinde yayılış gösterir. 2. Porphyrio porphyrio madagascariensis Mısır alttürü olarak bilinir. Kanat üstünün mavi yeşil olması ve uçma tüylerinin daha mavi olması ile porphyrio alttüründedan ayrılır. 3. Porphyrio porphyrio caspius ve Seistanicus Orta doğu alttürü olarak bilinir. Kafası ve boğazı soluk gri, göğsü soluk mavi, sırtı koyu mavi, kanatlar açık mavidir. Ülkemizde ise caspius ve seistanicus alttürüne rastlanır. Kızılırmak Deltası, Göksu Deltası son yıllarda ise Malatya,Kars gibi alanlardada görülmeye başlanmıştır.

Omnivordurlar, fakat genelde sucul ve yarı sucul bitkilerin filizleri, yaprak, kök, çiçek ve tohumlarını yerler. Yemeğini ayakta arar . Kısa bitkilerde otlanır, daha uzunları da gagasıyla aşağıya doğru çeker ve ayaklarıyla koparır. Yine ayakları yardımıyla yer. Aynı şeyi büyük besin parçaları için yapar ayakları yardımıyla gagasına kaldırır ve güçlü gagasıyla küçük parçalara ayırır. Bu davranışı genç bireylerin de yapmaya çalıştığı gözlemlenmiştir. Sıklıkla Pirinç tarlalarında beslenirken gözlemlenmiştir.

Sazhorozu ülkemizde yerli bir türdür. Kızılırmak Deltası`na nasıl ve nereden geldiği bilinmemektedir. Varsayımlara göre Hazar Denizi\'nin güneyinden geldiği sanılmaktadır. Kızılırmak Deltası`nda sayılarının hızla arttığı gözlenlenmektedir. Bu hızlı artışın sebebinin kooperatif üreme şekli ve üreme başarısının yüksekliğinden kaynaklandığı düşünülmektedir.

Avrupa popülasyonu < 35,000 çifttir. 1970 – 1990 yılları arasında adım adım yükselmiştir. 1990 – 2000 yılları arasında tür sayısı tüm Avrupa yayılım alanının büyük bir bölümünde, İspanya ve Azerbaycan’daki önemli popülasyonları da içerecek şekilde artmaya devam etmiş ve genel olarak dengeli bir artış içerisinde olmuştur. Bununla beraber, Avrupa’daki üreyen popülasyonun %90’nından fazlası belli bölgelerde sınırlanmış ve bundan dolayı yerleşik tür olarak değerlendirilmiştir (Birds in Europe, 2007).

Antagonistik Davranışlar; Sazhorozları tehlike anında kuyruğunu yukarı doğru kaldırır. Çoğu agresif karşılaşmada özellikle iki kuş beslenirken karşılaştığında kambur, tehdit görünümünü uygular. (A) Boynunu rakibine karşı gerer, belirgin bir kambur çıkarır, daha gergin durumlarda boynunu aşağıya indirip kafasını rakibine doğru iter daha sonra rakibinin kafasının arkasını ve boynunu gagalar. Eğer saldırılan kuş gagasını uzağa doğru çevirirse gagalama son bulur ve tüy düzeltilmesi ve cinsel davranış başlar. Bazı durumlarda, örneğin kuş beslenmiyorken veya bir karşı cins ile gencin yakınındayken ağzı açık olarak tehdit görünümüne bürünür. (B) Boyun eğilmemiş ve ağzı açık hareketlerle kafasını genellikle rakibine doğru uzatır. Çoğu zaman başka bir kuş türüne yapar.Bunu yaparken de kısa bir kovalamaca yaşanır. Bölgesel tehdit görünümünde (C) iken kuş dik durur ve kuyruğunun altındaki beyazlıklar iyice görülebilecek şekilde kuyruğunu kaldırır. Bu sırada da yüksek kulak tırmalayıcı sert sesler çıkartır. Karşısındakinin kaçmaması fiziksel mücadeleyi getirir. Bu mücadele gagalama ve ayaklarıyla tırmalamayı içerir. (G.clorophus da olduğu gibi) Yenilen kuş kafası yukarıda ve kuyruğu yatay olarak, rakibi tarafından kovalanır. Bu gibi agresif gagasını sürtebilirler. Yuva veya yavru yakınındaki rahatsız edilmelere kaşı olarak kanat-yay görüntüsünü sergiler. (D) Tüylerini kabartır ve kanatlarını kısmen açarak arkası üzerinde kaldırır. Heteroseksuel Davranışlar; Hetero seksuel davranışların cinsel davranışlara dönüştüğü gözlemlenmiştir. İki kuş birbirine yaklaştığı zaman hafif tehdit görünümüne bürünür. Erkek dişi’nin kafa, boynundaki tüylerini düzeltir. Dişi’de boynunu uzağa çevirir ve boyun tüylerini kaldırarak erkeği tahrik eder. Tüy düzeltme işlemi yuvada genellikle 2 birey arasında törensel olduğu kadar, fonksiyoneldir. Özellikle üremeden önce, kuluçka periyodunda ve yavrularını büyütürken küçük besin maddelerinin gagalar arasında verilmesiyle ritualleşmiş çiftler arası besleme davranışı gözlenir. Doğada, dişiye erkek gagasında su otlarıyla yaklaşır. Dişiyle yüzleşir ve tekrarlayarak boynunu eğer bu sırada da alçak sesler çıkarır. İki kanadını da kaldırarak 1–2 çırpar tamamen dikilerek boynunu eğmeye devam eder. (tekrarlayarak)İki kanadını da iyice öne getirir, titreştirir ve yüksek ses çıkartır. Kuş besleme seramonisinin ve erkeğin boynunu eğme davranışının bir benzeri veya başka bir çeşidi bazen dişi tarafından karşılık olarak tekrarlanabilir. Erkek tarafından dişinin tüylerinin düzeltilmesi çoğu zaman Marking-time display’in başlangıcıdır. (E) Bulundukları yere biri veya ikisi birden yürürler(parmaklarını kapatmadan, ayaklarını kaldırarak). Normal yürüyüşte ayaklarını kaldırdıklarında parmakları kapanır daha sonra dişi abartılmış bir şekilde boyun eğme görünümüne bürünür. (F) ve birleşmeyi başlatır. Erkek dişinin arkasına yürür veya zıplar. Bu sırada ayaklarıyla tutunarak ve kanatlarını çırparak dengesini sağlamaya çalışır. Birleşme 2–3 saniye sürer fakat erkek dişinin arkasında 10 saniye veya daha fazla kalır. Bu sırada da birkaç kez daha birleşmeye çalışabilir.

Saz horozu bazı yörelerde Sultan tavuğu, Göl tavuğu veya Gök saz horozu adlarıyla bilinir

Repartuarı zengin ve çeşitlidir. Birbirine çok benzeyen ve karışan bir çok çağrıları var. Viel Liard 1974’e göre bir çok ötüş geceleyin koro halinde yapılmaktadır. Heyecan arttıkça yoğunluğu da artmaktadır. Bir çok ötüşün fonksiyonu halen anlaşılabilmiş değildir. Erkeklerin ötüşleri düşük ve dolgun bazen boğuk bir trampet sesini andıran şekilde biter. Dişilerinki ise tiz ve keskindir. Fakat erkeklere nazaran yumuşak ve daha az serttir. Bazen bir seri “crick” notası ile biter. Temas kurma ve tekrar toplanma ötüşleri grup elemanları tarafından yiyecek ararken yapılır . Yumuşak “chuck chuck “ sesi ve vb. Çeşitli sesler tanımlanmıştır. Islıklar,küçük zil benzeri sesler,hırıltılar,boğuk dalgalı notalar vs. önemi bilinmemektedir. Geç öğleden sonra ve alaca karanlıkta fonksiyonu anlaşılmamış ama tahmini olarak bölgesini diğerlerine ilan etmek için, uzun (8-15 sn) kesintisiz, güçlü,düz genizden çıkan bir takıntı serisi şeklinde öter erkek bireyler. ötüş neredeyse insan tonundadır. Gelişi güzel guir......krrkrr..guin.....krrkr şeklindedir.

Heinzel, H., Fitter, R., Parslow, J., 1995. Türkiye ve Avrupa’nın Kuşları. Doğal Hayatı Koruma derneği, İstanbul, Türkiye (çeviren: Boyla, K. A.) Western Palearctic. Oxford university Press, London. Harrison, C., 1975. Guide to the Nests, Eggs and Nestling of the British and Europan Birds, Collins St James`s Palace, London Sanchez, 1998. Nest-site and nest predation in purple swamphen, Spain Sanchez, 2004 Trade-off between clutch size and egg mass, and their effects on hactchabilityand ick mass in semi-precocial purple swamphen, Spain Demirbas, 2007. Kızılırmak Deltasında Sazhorozu( Porhyrio porphyrio) populasyonunun saptanması, Samsun