Hippopotamus Yunanca ‘Nehir Atı’anlamına gelmektedir. Bu alttür zamanının çoğunu nehirde dinlenerek geçirir. Artan nüfus ve tarım nedeniyle parçalı bir dağılıma sahiptir. Hippopom diğer türlere göre daha az sosyaldir ve gececidirler. Genellikle yalnız veya bir çift halinde çoğunlukla karada yaşar.  Günlerini bataklık, nehir veya akarsu kenarlarında dinlenerek geçirirler. Geceleri ise beslenmek için dolaşırlar. Vejetaryen olduğu bilinen bu türün diyetlerinde genellikle ot, sürgün, yaprak ve meyveler bulunur.

Pigme suaygırının kara hayvanı olmadığı düşünülmektedir. Suyla ciddi anlamda bir bağlantısı vardır. Türün dişileri 40-60 hektarlık alanları işgal ederken, erkeklerde bu alan 165 hektara kadar ulaşmaktadır. Sınırları bitki üzerine dışkılama ve kuyruk sallama hareketleriyle belirlemektedirler.

      Erkek ve dişiler sadece üreme dönemlerinde bir araya gelirler. Eşleşme devrelerinde erkekler ölüme yol açan şiddetli kavgalar yaparlar. Yılın her mevsiminde üreyebilir. Doğadaki üremeleri hakkında kesin veriler bulunmamaktadır. Cinsel olgunluk yaşı 4-5 olduğu bilinmektedir. 184-204 günlük bir gebelik süreleri vardır. 50 kg ağırlıkta bir yavru dünyaya getirir. Yavrular bir yıl kadar sütle beslenir. Suda annelerinin sırtına çıkarak yol alırlar. 8-10 yılda erginleşirler. Doğumdan sonraki ilk günlerde anne, sudan hemen hemen hiç çıkmaz; çünkü yavrusu onu takip edecek kadar kuvvete henüz sahip değildir ve yanına yaklaşan şeylere karşı son derece saldırgandır. Yavru, annesinin göğüs tarafında ve ona çok yakın durur. Anneler bir araya toplanarak âdeta bir tür kreş, meydana getirirler. Anne su aygırları erkeklerin bu topluluğa yaklaşmalarına izin vermezler. Yavrusu olmayan yetişkin dişiler ile henüz genç durumdaki dişiler ara grubu oluştururlar. İnsan bakımıyla 43 yıla kadar yaşayabiliyorlar. Cüce suaygırlarının üzerinde yırtıcıların etkili olduğu dair bir veri bulunmamaktadır.

     Yüzeysel olarak bakıldığında cüce suaygırlarıyla diğer suaygırlarının birçok benzerlikleri vardır. Her iki türünde geniş burunları, büyük ağızı, kısa fıçı şeklinde bir gövdesi ve yine kısa bodur bacakları vardır. Pigme suaygırlarının kafaları daha yuvarlak ve gözleri başın yan tarafında değil daha öndedir. Neredeyse tüysüz pürüzsüz ciltleri grimsi siyahtır.

   Bu hayvanlar için esnemek bir ihtiyaçtır. Mideleri on dört bölümden oluşmuştur (geviş getirenlerin midesinde dört bölüm vardır). Su aygırları midelerinde fermantasyon sırasında oluşan gazları dışarı çıkarmak için sık sık esnemek zorundadır.

    Bu esneme hâdisesi sürüdeki üyeler arasında haberleşme ve hiyerarşi düzenini de açığa vurur. Esnerken ağzın açılma genişliği önemli bir husustur; sadece sürüye hâkim erkek su aygırları, ağızlarını olabildiğince açarak esnerler. Diğer su aygırları böyle bir şeyi kolay kolay yapamazlar. Keskin ayak tırnakları vardır su aygırlarının aksine. Derilerindeki gözeneklerden ‘Blood-Sweat’ yani ‘kan-ter ‘ adı verilen özel bir madde salgılarlar. Yağlı olan bu madde suaygırlarının ciltlerini karada uzun süre koruyabilir.

   Batı Afrtika’da süreksiz bir dağılıma sahiptir. Nüfusun yoğun olduğu ülkelerin başında Liberya gelmektedir. Diğer küçük popülasyonlarda Liberya sınırında bulunan bölgelerdir (Sierra-Leone, Gine ve Fildişi Sahilleri). Ayrıca ortak suaygırı ile pigme suaygırı nüfus dağılımı birbirleriyle örtüşmemektedir.

    1993 yılında IUCN/SSC Hippo Uzman Alt Grubu kalan toplam nüfusun 2.000-3.000 olduğunu belirmişlerdir. Sierra ve Leone’ da ise bu sayı 80-100 olarak ifade edilmekte. 1993 den günümüze bu sayının çok daha azaldığına işaret edilmektedir. Nijerya alttürünün  (H.l. heslopi) ise soyunun tükendiğine inanılmaktadır. Yıllardır bu alttürün varlığına dair bir rapor bildirilmemiştir.

KORUNMALARI:

  Pigme su aygırları CITES Ek II (Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme) üzerinde yer almaktadır. Bunlar tamamen içinde bulundukları tüm ülkelerde yasal olarak koruma altındadır. Doğu Liberya 509 mil karelik Sapo Milli Parkı pigme su aygırları nüfusunu önemli bir şekilde destekler. Parkın sınırları içinde meydana gelen avcılığa rağmen son raporlar buradaki koruma çalışmaları, geçmişe göre daha iyidir. Türlerin ortaya çıktığı bir diğer önemli alan batı Fildişi Sahili'ndeki Tai Milli Parkı içerisinde yer alıyor. Ancak bu alan, şimdi parkın nehir yataklarındaki kaçak avcılık, tarım ve altın madenciliği gibi sorunlarla karşı karşıyadır.

   Fauna ve Flora International (FFI) ve Liberya Kullanıcı Orman Geliştirme Kurumu (FDA) tarafından kurulan daha geniş bir biyoizleme programının bir parçası olarak Sapo Milli Parkı Liberya, içinde pigme su aygırları izlenmesi yürütmek için bir EDGE Fellow desteklemiştir.

    Sierra Leone, Londra Zooloji Topluluğu (ZSL) gelen biyologlar tür ve tahmini nüfusa mevcut dağılımını belirlemek üzere Njala Üniversitesi araştırmacıları ile çalışıyor. Ayrıca Sierra Leone, Gola Orman Programı, Kuşları Koruma (RSPB), Sierra Leone Koruma Derneği ve Çevre ve Orman Milli Komisyonu için Royal Society arasında bir işbirliği, Gola Forest Reserve, bir çalışan liman pigme su aygırları önemli bir nüfusa bilinen Sierra Leone’da kalan sitelerinden birkaçıdır.

   Fildişi Kıyısı iken İskoçya Kraliyet Zooloji Derneği (RZSS), Tehlikedeki Afrika Memeliler (IBREAM) ve Bilimsel Araştırma Merkezi İsviçre (SGRS) Islahı Enstitüsü amacıyla Tai National Park pigme su aygırı nüfusunu düzenli olarak izliyor ve koruyor.

2009 yılında IUCN SSC Hippo Uzman Grubu bir pigme suaygırı alt grubu oluşturulmasını onayladı. Bu alt grup vahşi cüce su aygırının hayatta kalmasını sağlamak için gerekli koruma ve araştırma faaliyetleri için tehdit ve öncelikli siteleri ve alanları belirlemek, bir pigme suaygırı koruma stratejisi geliştirme sürecindedir.

  Hayvanat bahçelerinde esaret altında olan Cüce su aygırlarının sayısı 1970 den bu yana 2 katına çıkmıştır.

 Faruk Yalçın Hayvanlar Âlemi Ve Botanik Parkı olarak bünyemizde 3 adet cüce su aygırı yaşam bulmakta. (1 erkek 2 dişi )Cüce su aygırının, türünün devamı bizler için çok önemli. Cüce su aygırı Türkiye’de sadece FYZOO olarak bizim parkımızda bulunmaktadır. Temini oldukça zor bir türdür. Avrupa Hayvanat Bahçesi Ve Akvaryumlar birliğine üye olmamız, Cüce su aygırının ülkemize getirilmesinde önemli bir paya sahiptir. Amacımız bu türün devamının sağlanması, için gerekli olan bütün çalışmaları yapmaktır. Var olan her canlı bizler için çok değerlidir.

KAYNAKLAR:

http://www.edgeofexistence.org/mammals/species_info.php?id=21

http://news.nationalgeographic.com/news/2008/03/080311-hippo-picture.html

http://www.eaza.net/News/Lists/Vacancies1/DispForm.aspx?ID=89

Nuray Gündoğdu

Eğitim ve Etkinlikler Sorumlusu/Education and Event Area Manager

Faruk Yalçın Hayvanat Bahçesi ve Botanik Parkı A.Ş.