İsveç’te Kanada geyikleri Alces alces (Moose) üzerine yapılan araştırmaya göre ışığın az, görüşün kısıtlı ve yolun bozuk olduğu zamanlarda, yollarda araçlarla yaban hayvanlarının çarpışma riski çok daha yüksek oluyor. Sadece yaban hayvanlarının hareketlerini inceleyerek yollar üzerinde yaban hayvanlarıyla çarpışma riskinin olabileceği noktaları belirlemenin mümkün olmadığı ve kazaları azaltmak için araç kullananların bilgilendirilmesi ve yol koşullarına da dikkat edilmesi gerektiği belirtiliyor.

Araçlarla yaban hayvanları arasında yaşanan kazaların sıklığının, yol ağının ve trafik hacminin artmasına paralel olarak artacağı ve biyoçeşitliliğe olumsuz etkisinin olacağı belirtiliyor. Kazaların yaşandığı “sıcak noktaların” belirlenmesi, o bölgeden sorumlu olan yöneticilerin kazaları azaltıcı çözümler geliştirmesinde faydalı oluyor.

Daha önce yapılan benzer çalışmalarda riskli bölgelerin belirlenmesinde ya yaşanan kazalara ait verilere ya da hayvanların hareketlerine odaklanılmış. Çalışmalar gösteriyor ki bu iki veri ancak birlikte kullanıldığında gerçek sıcak noktalar belirlenebiliyor. Araştırmacılar bu sonuca İsveç’in kuzeyindeki Kanada geyiklerinin hareketleriyle polis kayıtlarındaki kaza verilerini karşılaştırarak varmış. Bu çalışmayla, kazaların sadece geyiklerin yollar üzerinde sıkça geçiş yaptıkları bölgelerde olmadığı, kazaların olmasında pek çok faktörün rol oynadığı belirlenmiş.

İsveç’in Västerbotten ve Norrbotten bölgelerinin kırsal kesiminde bulunan toplam 102 dişi Kanada geyiğine takılan GPS vericileri ile geyiklerin hareketleri 2,5 yıl boyunca takip edilmiş. Bu süre zarfında GPS’ten gelen verilerle araştırmacılar, geyiklerin yol hattı boyunca nereden, ne zaman ve kaç kere geçiş yaptığı gibi bilgileri elde ederek kazaların yaşanabileceği olası yer ve zamanı tahmin etmeye çalışmışlar. Beklendiği üzere geçişler en çok, mayıs-haziran ile kasım-ocak dönemlerindeki göç hareketlerinde gerçekleşmiş.

İsveç yasalarına göre Kanada geyiği ile araçlar arasında yaşanan kazaların polise bildirilmesi zorunlu. Bunun yanında yerel avcılar da yaralı ya da ölü buldukları geyikleri haber veriyorlar. Araştırmacılar polisteki iki yıldan uzun bir süreyi kapsayan 1158 kaza verisini inceleyip geyiklerin GPS’lerinden elde edilen verilerle karşılaştırdıklarında kazaların, göç döneminde artan yoldan geçiş sıklıkları ile uyuşmadığını görmüşler. Kazaların en çok ekim-ocak arasında ve 16:00-20:00 saatlerindeki yetersiz ışık koşullarına rastladığını tespit etmişler. Yine polis kayıtlarından, çarpışma riskinin trafikteki hızın arttığı ve yerleşim yerlerine yakın yerlerde arttığı sonucu çıkarılmış. Bekleneni aksine, orman yollarında çarpışma riski daha düşük. Bunun bir nedeni sürücülerin, yerleşim yerlerine yakın yerlerde Kanada geyiği ile karşılaşmayı beklememeleri.

Sadece hayvanların hareketlerini izleyerek tüm resmi görmek mümkün değil. Ancak bu hareketler kaza verileriyle birlikte değerlendirildiğinde çarpışma riskinin yüksek olduğu yer ve zamanı tahmin etmek mümkün olabiliyor.

Çalışmadan çıkan sonuçlara göre hayvanlarla yaşanan kazaları azaltmak için sürücülerin farkındalığını arttırmak gerekiyor.

Yılın belirli zamanlarında belirli yerlerinde uyarı sistemlerinin kurularak sürücülerin uyarılması gerektiği belirtiliyor.

Ülkemizde de benzer çalışmaların yapılarak yollarda yaban hayvanları ile yaşanan kazaların değerlendirilip önlemlerin alınması gerekiyor. Tilki, sansar, kirpi ve kuşlar yollarda ölü olarak en çok karşılaşılan türler olduğu söylenebilir. Hem ciddi can ve mal kayıplarını hem de biyoçeşitliliğin zarar görmesini azaltmak üzere çalışmalar başlatılmalı. Bu çalışmalara, ülkemizdeki önemli kaza sebeplerinden olan köpeklerle meydana gelen çarpışmalar da dâhil edilebilir.

Kaynak: Wiebke, N., Ericsson, G., Dettki, H. et al (2012) Difference in spatiotemporal patterns of wildlife road-crossings and wildlife-vehicle collisions. Biological Conservation.145(1): 70-78. DOI: 10.1016/j.biocon.2011.10.011.

http://www.cozumekoloji.com/index.php/blog/119-yaban-hayvanlar-yla-yasanan-trafik-kazalar-n-azaltmak-icin-sueruecuelerin-fark-ndal-g-n-n-artt-r-lmas-oenemli