Dendrocopos major, Linnaeus – Orman (Alaca) Ağaçkakanı: Alaca ağaçkakan ile aynı boyutta veya az daha büyük olan, tipik bir alacalı ağaçkakandır. Giysisi Alaca Ağaçkakana çok benzer; giysisinin büyük çoğunluğu siyah ve beyaz renklerden oluşur. Genellikle koyu, kan kırmızısı kuyruk altı ile bu kırmızılıktan keskin bir biçimde ayrılan beyazımsı karnı, çizgili olmayan böğürleri ve omzunda bulunan iki büyük ve oval şeklindeki, beyaz lekeler sayesinde kolaylıkla tanımlanır. Ayrıca siyah bıyık çizgisi ile ensesini birleştiren siyah çizgi de diğer benzer türlerden, özellikle Alaca Ağaçkakandan ayrımını kolaylaştırır. Siyah kanatları beyaz çizgilidir. Erişkin erkeğin ensesine belirgin, kırmızı bir leke bulunurken dişi kuşun ensesinde bu leke yoktur. Gencin tepesi ise genellikle kırmızımsıdır, bıyığı ile ensesini bağlayan çizgi daha incedir (bazen birleşmeyebilir), kuyruk sokumu daha açık kırmızıdır ve böğründe hafif çizgilenme vardır; bu özellikleri ile Ortanca Ağaçkakanı, Alaca Ağaçkakanı veya Ak Sırtlı Ağaçkakanı andırır fakat bıyık çizgisinin gagaya ulaşması ile kırmızı tepesinin çevresindeki siyah çizgiler ve siyah ensesi ile Ortancadan ve büyük, beyaz omuz lekeleri ile Ak Sırtlı Ağaçkakandan ayırt edilebilir. Gagası uzun ve güçlüdür, kulmeni koyu renklidir (Alaca Ağaçkakanda açık renkli). Coğrafi Farklılık: Bölgeler arasında belirgin farklılıklar olabilir; bu büyük ölçüde boyut, gaganın uzunluğu ile şekli, alt kısımların koyuluğu ve dış kuyruk teleklerindeki çizgilenmenin miktarıyla ilgilidir. Batı Palearktik\'de yaklaşık 15 alttür bulunur. Genellikle kuzey kuşları daha büyüktür, gagaları kısa ve güçlüdür, alt kısımları beyazımsı renklidir ve dış kuyruk telekleri beyaz üzerine ince siyah çizgilidir. Güneye doğru gidildikçe boyut küçülür, gaga uzar ve incelir, alt kısımlar grimsi veya kahverengimsi olur ve dış kuyruk teleklerindeki çizgilerin genişliği eşit olur. Türkiye\'de paphlogoniae alttürü bulunmaktadır, fakat bu alttür genellikle Batı Avrupa\'daki pinetorum alttürü ile sınıflandırılır. Bu alttürün alt kısımları daha esmer veya sarımsı olabilir.

Başta ladin ve alaçam ormanları olmak üzere (kozalaklar kış için önemli besin kaynaklarındandır) her türlü ağaçlık ve ormanlık alanda, ayrıca büyük parklar ve bahçelerde görülebilir. Özellikle kışın kuşlar için konulmuş yemlikleri ziyaret edebilir. Arktik taygasından, ılıman Akdeniz\'e ve dağlık alandaki ormanlara kadar; yuva yapılabilecek kadar büyümüş herhangi bir türden ağaçların bulunduğu her alanda yaşar. Parklardaki izole ve seyrek ağaçlar, iki tarafı ağaçlık yollar, bahçeler, meyve bahçeleri ve açık/minyatür ormanları yakınlarında geniş yapraklı, iğne yapraklı veya karışık yapraklı ağaçlardan oluşan daha büyük alanlar bulunmadığı sürece pek sevmez; genelde karışık yapraklı ağaçlardan oluşan alanları tercih eder.

Kuzey İskandinavya dışında tüm Avrupa\'da, kuzey ve doğu Asya\'da ve Kuzeybatı Afrika\'nın bir kısmında görülür; Palearktik türüdür. Batı Palearktik\'te son yıllarda göze çarpan tek dağılım değişikliği ise eski SSCB\'nin bulunduğu yerlerde olmuştur. Türkiye\'de yaygın fakat genellikle lokal olarak, küçük sayılarda üreyen bir yerleşik türdür. Karadeniz, Marmara, Akdeniz, Kuzeydoğu Anadolu ve İç Anadolu\'nun kuzey uçlarında bulunur. Güneydoğu Anadolu\'dan kaydı yoktur. DİĞER ÜLKELER: Britanya: Kuzey İngiltere\'deki popülasyon 19.yy. başlarında, İskoçya\'daki ise 1860\'da son derece azalmıştı (yok olma derecesinde). Bu bölgelere (buna kuzey İskoçya dahil) y.1890-1950lerde yeniden yayılmıştır. İlk olarak Wight Adası\'nda 1926\'da ve Jersey\'de (Kanal Adaları) 1950\'de üremiştir. Son yıllarda İskoçya, Galler, güneybatı İngiltere\'de lokal azalmalar vardır. Belçika: Bazı kuşlar 20.yy.\'de kuzeye doğru yayılmışlardır. Finlandiya: 1950lerde kuzeye yayıldı. SSCB: Ağaçsız alanlar dışında Kuzey Kafkasya\'da tamamen kolonize olmuştur; güneye, Ukrayna ve Moldova\'ya doğru yayılımını genişletmiştir. TÜRKİYE: Yalnızca sık iğne yapraklı ormanlarda bulunur. İzlanda\'da raslantısaldır. Faore Adaları ve İrlanda\'ya düzensiz bir ziyaretçidir (istila yıllarında). Batı Palearktik bölgesinin de ötesinde dağılımı Kamkatça Yarımadası, Sakhalin Adası ve Japonya\'ya kadar orta ve güney Sibirya\'yı, oradan güneydoğu Asya\'nın kuzey kesimlerini kapsar; ayrıca kuzey İran\'da da ürer.

Böcekler, kozalaklı ağaçların tohumları, kuş yumurtaları, yumurtadan yeni çıkmış yavru kuşlar, meyveler ve bazen küçük kermirgenlerle beslenir. Sonbahar zamanlarında kuzey ülkelerindeki taygalarda yaşayan türler besin bittiğinde güney ve güneybatıda bulunan ülkelere doğru göçe benzer bir istila davranışında bulunurlar. Başlıca böcek yer, fakat ağaç tohumları (büyük ölçüde iğne yapraklı) kışın ana diyetleridir; yazın kuş yumurtaları ve yavruları da diyette sık bulunabilir. Sert kuyruğunu dayanak gibi kullanarak ağaçlara tırmanır ve böcek arar; dallardan baş aşağı sarkabilir fakat asla başaşağı ilerlemez. Yazın ağaç kabuklarındaki çatlakları yüzey böcekleri için kurcalar ve araştırır, gagasını bir maşa gibi kullanarak ağaç kabuğunu çekip ayırır. Kışın çürüyen ağaçlarda çoğunlukla ağaç kabuğu ile tahtayı yontarak ve gagalarak böcek arar; gevşek materyalleri gagasıyla yanal darbe vurarak aşağı düşürür ve dikey vuruşlar yaparak oluk keser. Tahta oyan böcekler ve larvaya ulaşmak için derinliği 10 cm\'ye kadar ulaşabilen delikler yontar. Dili 40 mm\'ye kadar uzar ve zıpkın benzeri ucunu yumuşak gövdeli avını kazığa oturtmak için kullanır; sert böcekleri ise dilin yapışkan salya ile kaplı kıllarına yapıştırır. Birçok popülasyon için iğne yapraklı ağaçların tohumları kışın önemlidir; kozalaklar toplanır ve tohumların çıkartılma işlemi için \'örslere\' götürülür (örsler sıklıkla özel hazırlanmış olurlar). Etli meyveler yaz ve sonbaharda düzenli olarak yenir. Lokal olarak baştankara yavruları için başlıca bir yırtıcı olabilir. Dışarı sızan özsuyu içmek, bir ağacın korunmasız kambiyumunu yemek veya özsuya gelen böceklerle beslenmek için ağaç boyunca deliklerden oluşan çemberler deler. Batı Palearktik\'teki tüm ağaçkakanlar arasında \"çember delme\" konusunda en aktif olandır.

Yuvasını ağaçtaki eskiden başka bir türün kullandığı bir oyuğa, genellikle yerden 3-5 m yükseğe yapar. Yuvanın giriş çapı 5-6 cm\'dir, genellikle hafif eliptiktir; derinliği 25-35 cm\'dir. Üreme dönemi Mart-Mayıs aralığındadır, elips şeklindeki parlak krem-beyaz renkli yumurtalar Nisan sonu-Mayıs gibi yumurtlanır; genellikle 4-7 yumurta olur. Kuluçka süresi 10-13 gündür, yavru 20-24 güne tüylenir. Yılda bir defa yumurtlar.

Bütün popülasyonları (özellikle güneydekiler) aslında yerleşiktir, fakat kuzeydeki iğne yapraklı habitatlarda istilalara (bazen büyük istilalara) meyillidirler. Bu istilalar başlıca kuzeydeki boreal kuşaklarında çam ağacı ve ladin tohumu ürünlerinin verimsizliğinden kaynaklanır; fakat en yakın sebebi hala belirsizdir çünkü bu istilalar tohumların diyetleri için önemli oldukları mevsimden önce başlar. Akımın derecesi tohum-mahsullerinin verimsizlik seviyesine ve etkilenen bölgenin büyüklüğüne bağlıdır. Hareketlenme Temmuz sonu ve Ağustos\'ta başlar ve Ekim\'e kadar devam eder. Bunu izleyen dönüş hareketleri ilkbaharda çok daha küçük bir ölçekte yapılır (Şubat sonundan Nisan ortasına kadar).

Avrupa\'daki üreyen popülasyonun 12,000,000-18,000,000 çift; yani 36,000,000-54,000,000. Avrupa popülasyonunun dünya popülasyonunun %25-49\'unu oluşturduğunu düşünürsek dünyada yaklaşık 73,500,000-216,000,000 birey olduğu tahmin edilmektedir. Popülasyonu çoğunlukla sabittir (veya inişli çıkışlı), fakat Belçika, Hollanda, Finlandiya (dikkat çekici), Belarus ve Ukrayna\'da artış , Arnavutluk ve Hırvatistan\'da (Yugoslavya) ise düşüş gözlemlenmiştir. Britanya: 2000\'de 37 000-44 400 çift; artmakta. Fransa: 2000\'de 400 000-1 600 000 çift; artmakta. Belçika: 2001-2002\'de 25 000-40 000 çift; sabit. Lüksemburg: 2002\'de 3000-5000 çift; sabit. Hollanda: 1998-2000\'de 55 000-65 000 çift; artmakta. Almanya: 1995-1999\'da 450 000-830 000 çift; sabit. Danimarka: 2000\'de 30 000-80 000 çift; sabit. Norveç: 2003\'te 5000-15 000; sabit. İsveç: 1999-2000\'de 100 000-250 000; azalmakta. Finlandiya: 1998-2002\'de 100 000-350 000 çift; sabit. Estonya: 1998\'de 20 000-50 000 çift; sabit. Letonya: 1990-2000\'de 60 000-100 000 çift; sabit. Litvanya: 1999-2001\'de 40 000-60 000 çift; sabit. Polonya: 2000-2002\'de 400 000-800 000 çift; sabit. Çek Cumhuriyeti: 2000\'de 200 000-400 000 çift; sabit. Slovakya: 1990-1999\'da 30 000-60 000 çift; sabit. Macaristan: 1999-2002\'de 250 000-350 000 çift; sabit. Avusturya: 1998-2002\'de 60 000-120 000 çift; sabit. İsviçre: 1993-1996\'da 35 000-55 000 çift; artmakta. İspanya: 1992\'de 143 000-190 000 çift; gidişatı bilinmiyor. Portekiz: 2002\'de 10 000- 100 000 çift; sabit. İtalya: 2003\'te 50 000-100 000 çift; sabit. Yunanistan: 1995-2000\'de 1000-2000 çift; sabit. Arnavutluk: 1998-2002\'de 500-1000 çift; azalmakta. Hırvatistan: 2002\'de 10 000-25 000 çift; azalmakta. Slovenya: 1994\'te 10 000-20 000; artmakta. Bulgaristan: 1996-2002\'de 90 000-150 000 çift; sabit. Romanya: 2000-2002\'de 340 000-460 000 çift; artmakta. Ermenistan: 1995-2002\'de 1000-2500 çift; azalmakta. Azerbaycan: 1996-2000\'de 5000-20 000 çift; sabit. Rusya: 1990-2000\'de 8 000 000-10 000 000 çift; sabit. Beyaz Rusya: 1997-2002\'de 300 000-500 000 çift; artmakta. Ukrayna: 1990-2000\'de 450 000-1 130 000 çift; sabit. Moldova: 1990-2000\'de 3100-3900 çift; sabit. TÜRKİYE: 2001\'de 50 000-100 000 çift; azalmakta. Tunus: Meşe ormanlarında sık bulunan bir üreyen kuştur. Fas: Lokal olarak sık bulunur. Kanarya Adaları: 1997-2003\'te 250-1000 çift; artmakta. Andorra: 1999-2001\'de 200-300 çift; artmakta Lihtenştayn: 1998-2000\'de 200-300 çift; artmakta. Makedonya: 1990-2000\'de 100-500 çift; sabit. Sırbistan-Karadağ : 1990-2002\'de 150 000-240 000 çift; sabit.

Hareketleri sarsaktır, tırmanmaktan çok hoplar. Bir önceki yerinden 30 cm uzağa ilerler. Uçuşu derin bir biçimde dalgalıdır, rahattır ve düzdür. Uçarken 3-7 kere telaşlı bir biçimde kanat çırpar (belirgin bir şekilde ileri atıldıktan sonra); uçarken düzenli aralıklarla kanatlarını tamamen kapatır., ki bu da belirgin, dalgalı bir yol oluşturur. Büyük ölçüde yalnız dolanır, ne var ki beslenme koşullarının uygun olduğu bölgelerde toplanmalar olur. Üreme dönemi dışında, yerleşik bir popülasyondaki dişi ve erkekler farklı ev-alanlarında, veya aynı ev alanının farklı kısımlarında ayrı bulunurlar. Tek eşli çiftleşme sistemleri vardır. Bir çift 3 yıl boyunca beraber kalabilir, fakat mevsimler arasında eş değişimlerine sıkça rastlanır. Üreme bölgelerinin büyüklükleri çok değişkendir, habitatın doğasına bağlıdır. İki cins de yuva deliğini oyar, kuluçkaya yatar ve yavrunun bakımını üstlenir. Çift oluşumu sırasında taklama iki cins için de en önemli bağlantı sinyalidir; taklama ayrıca bir bölgenin sahipliğini duyurmak için de kullanılır.

Genel ağaçkakan adları; ağaç delen, ağaç gaganası, ala kabak, ala kakan, ala takaç, ala takalak, bodovan, cakcak, cırtlık, cükceleğen, çama çakan, çıkçık, dah diken, dakdaka, dak delen, deddeleğen, deddelek, degelen, dekdelek, deligan, deleyen, devlet kuşu, devletli, dikdelağaç, gagaç, gagana, gölük, guduk dena, gügük, gük güven, hart kakan, hartlagan, hartlağan, kakacan, kakaç, kalli, kekeçen, kıl ibik, kodana, Kokar Ali (Kayseri/Yahyalı), kuş kura, tahta delen, tahta kelleri, tahtakı, tahtalağan, tahtakacan, takacan, takaç, takagan, tak delen, takıç, taktakı, taktiliğen, tarkurtike, tekkuma, telken, tık delek, tık delen, tıktık deleğen, tıksıkıcan, tıktıca, türülik

Sesi kısa, keskin bir \"kik!\", bazen daha uzun serilerde yavaşça tekrarlanabilir (saniyede bir). Tedirgin olduğunda çok hızlı bir biçimde, geveze notalardan oluşan bir dizi söyler \"çrett-çrett-çrett-çrett...\". İlkbaharda ağaçlara vurur; bu vuruşlar karakteristik bir biçimde kısa (0,4-0,8 sn), çok hızlı (her bir vuruşu dinleyebilmek çok zordur) ve birdenbire biter. Genç bireyin yalvarışı sürekli olarak söylenen ince, yüksek cıvıltılardan oluşur \"vivivivivi...\". Yıl boyunca en fazla üreme döneminde seslidir, fakat ayrıca bölge ve tünek oyukları için yapılan kavgalarda da ses çıkarır. İki cinsin de repertuarı aynıdır, fakat enstrümental sinyalleri dişiler daha az sıklıkta kullanır. En sık duyulan sesi olan keskin, net bir \"çik\" genellikle yavaş vurma temposunda tekrar edilir, bunu sonra hırçın bir çatırdama izler; uyuşmazlıklarda bir tril ile uzatılır. Taklama sesini büyük çoğunlukla Ocak ortası-Haziran sonu zaman aralığında, sporadik olarak Eylülde çıkarır. Taklama genellikle yaklaşık 0.5 saniye süren 10-16 vuruştan oluşur; uzaktan duyulabilir.

-http://www.birdlife.org/datazone/speciesfactsheet.php?id=643 -http://en.wikipedia.org/wiki/Great_Spotted_Woodpecker -Collins Bird Guide - 2nd Edition - Lars Svensson, Killian Mullarney, Dan Zetterström (Harper Collins, 2009) -The Birds of Turkey - Guy M. Kirwan, Kerem A. Boyla, Peter Castell, Barbaros Demirci, Metehan Özeni, -Hilary Welch, Tim Marlow (Cristopher Helm, 2008) -http://blx1.bto.org/birdfacts/results/bob8760.htm -Birds of Britain and Europe - Rob Hume (DK, 2011) -http://www.kazimcapaci.com/kusadlari.htm -BirdLife International/Avrupa Kuş Sayım Konseyi (2000) Avrupa Kuş Popülasyonları: Hesap ve Gidişatlar. BirdLife Koruma Serisi No. 10. BirdLife International, Cambridge