Açıklama :
Alem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Aves (Kuşlar)
Takım: Gruiformes (Turnamsılar)
Familya: Gruidae (Turnagiller)
Cins: Anthropoides
Tür: virgo
Anthropoides virgo
Telli turna (Anthropoides virgo), turnagiller (Gruidae) familyasına ait bir kuş türü.
155-180 cm kanat açıklığı, 85-100 santimetre uzunluğunda, bayağı turnadan ufakça daha küçük ama benzer kuş tüyü ( rengi ) olan bir turnadır.
Gözünün gerisinden arkaya uzanan beyaz süs tüylerinden adını alır.
Yüzü ve karnına uzanan boyun tüyleri siyahtır.
Turnadan daha küçük, zarif bir kuştur.
Yerdeyken turnadan belirgin olarak küçüktür.
Uçarken ve özellikle tek başınayken boyutu fark edilemeyebilir; ancak başındaki siyahın göğsüne kadar indiği fark edilebilir.
Gagası ve boynu daha kısadır.
Açık gri renkli erişkinin başı ve boynu siyahtır.
Uzun, siyah göğüs tüyleri aşağıya doğru sivrilerek sarkar ve bir saçağa benzer.
Gözünün gerisindeki bir tutam tüy aşağıya doğru sarkarak Türkçe adına kaynak olur.
Çok uzun ve ince kın telekleri geriye doğru hafifçe sarkarak kanat ucunu ve kuyruğu gizler. Gencinin başı ve boynu çoğunlukla gridir, gözün gerisinde çok az beyaz tüy bulunur.
Ergeni, adım adım erişkin giysisine kavuşur, ancak genel renkleri daha grimsi, siyah kısımları daha soluktur.
Hem gencinin, hem ergeninin gerek boyun tüyleri, gerek kın telekleri daha kısadır.
Erkek ve dişinin dış görünümleri aynıdır ama erkekler genellikle dişilerden daha iridirler.Telli turnalar da diğer bir çok sulak alan kuşu gibi,yaşam alanlarının tarıma açılması,yasadışı avcılık,sulama,baraj projeleri ve sulak alanların kurutulması sonucu sayıları git gide azalan türler arasındadır.
Telli turna IUCN listesinde asgari endişe olarak kayıtlıdır.yurdumuzda son iki yıldır gözlemlerde kaydı yoktur...
Tanımı :
Habiatı :
Suya ulaşımı olan çalılık alanlarda; ekilebilir topraklar.
Kışın tarlalar, göl kenarları, kum yığınları.sulak araziler ve etraflarında yayılım gösterirler.
Telli turnalar genellikle, kış boyunca kuru otlaklarda bulunurken, üreme mevsimi esnasında bataklık alanlar yaşam yeri olarak tercih edilir. Nemli bataklıklar, bozkır habitatları ve çayırlar, seçilebileceği,görülebileceği diğer alanlardır...
Yayılışı :
Yaz ziyaretçisidir.genellikle göç esnasında rastlanılan bir türdür.
Türkiye\'de az sayıda ürer,yurtta genelde doğu illerimizde Kars,Erzurum,Bitlis,Muş,Diyarbakır,Tunceli,Erzincan,Bingöl,Elazığ da gözlemlenmiştir.
İç anadolu da Ankara,Konya,Kırşehir gözlemleri ve kayıtları vardır.
Kıbrıs, Suudi, Arabistan\'ın batısı, zaben İran\'da göçmendir.
Arabistan\'ın doğu ve güneyinde, Yakındoğu\'da nadiren görülür.Vücüt yapısı itibarı ile telli turna denmektedir...
Beslenme :
kurbağalar,böcekler,sürüngenlerin bazıları ve tahıllarla beslenirler.genellikle bitkisel besinler ağırlıklıdır.
Omnivordur, zemini kazma veya tırmalama ile gagalama yoluyla yiyecek arar, bitki,böcekler, diğer omurgasız ve küçük omurgalı çok çeşitli yemek listeleri vardır.Aşağıdaki besin öğeleri ni tükettiği kayd edilmiştir.
Omurgasızlar
solucanlar
Haşarat
Yeşilkurt tırtıllar (Lepidoptera)
Çekirge ve türevleri (Orthoptera)
Hodotermes mossmabicus (Kuzey biçerdöver termitler)
Yengeçler
Kurtlar
Omurgalılar
Balıklar
Kurbağalar
Sürüngenler
kertenkeleler
Küçük memeliler
Bitki yonca yaprağı
Mısır
Buğday tohumu
Bazı türev tahıllardır...
Biyolojisi :
Monagamdırlar, hayatları boyunca tek eşlidirler.
Tek eşlilik ilkesi ancak üremede problem ile karşılaşılır ise bozulur.yuvalarını toprağın üzerinde özensiz düz bir zeminde oluştururlar.bir defada iki yumarta yumurtlar...
Üreme sezonu genellikle üredikleri ülkenin yerel yağış sezonuna denk düşer.
29 30 günlük kuluçka süresince her iki ebeveyn de görev alsa da , dişiler daha fazla yuvada durur,
Tüm turna cinsleri arasında en kısa kuluçka süresine sahiptir.
Yavrular ilk doğduğunda ayakları siyah renkte ve vücüt yapısına nazaran kalındırlar.
Yavruların gövde renkleri koyu kahve siyah a yakındır.baş kısmı açık kahverengi renktedir...
yavrular yaklaşık 12 saat sonra yemlenmeye başlarlar.iki ay sonrada yavrular bağımsız hale gelirler...
Göçü :
orta asyada yumurtlar güney asya ya göç eder.yurdumuza nisan ayı başlagıcında gelirler.ağustos ayı gibi dönerler.
su kaynağına en fazla 500 mt mesafeye yuva yapar.göç esnasında 16.000-26.000 fit yükselir.göç esnasında yorgun düşen telli turnaların en başlıca tehdidi kartallardır...
Popülasyonu:
Bir zamanlar sürüler halinde gelen göçmen telli turnalardan günümüzde yalnızca 11\'i üreme alanı olarak Türkiye\'yi seçiyor.(lardı)
Nesli tükenmekte olan kuşlar arasındadır.
telli turnaların, Nisan ayında geldikleri Türkiye\'den Ağustos ayında ayrılırlar.
Telli turnaların, Türkiye\'de artık sadece Muş Bulanık Ovasında ürediklerini ifade eden Doğa Derneği Genel Müdürü Güven Eken, kuşların eskiden İç Anadolu Bölgesi\'nde de geniş alanlarda ürediğinin bilindiğini söyledi
Eken, telli turnaların, tüm Avrupa\'da üreyen son 11 bireyinin Türkiye\'de yalnızca Bulanık Ovası\'nda kısıtlı bir alanda yaşam mücadelesi verdiğini söyledi.
Kış aylarını Afrika\'da geçiren kuşların, uzun bir göçün ardından Mart ve Nisan aylarında Hazar Denizi\'nin kuzeyi ve doğusundaki üreme alanlarına geldiklerini belirten Eken, Türkiye\'nin, Hazar Denizi ve Bulanık Ovası arasında başka bir üreme alanı olmaması nedeniyle çok önemli bir coğrafik konumda bulunduğunu vurguladı. Eken, \'Muş\'un Bulanık ilçesinin kuzeyinde, Murat Nehri boyunca uzanan Bulanık Ovası\'nda çok fazla yerleşim bulunmamaktadır. Ovada yoğun tarım yapılırken, Murat Nehrinin tarım faaliyetlerine uzak kıyıları doğal özelliğini korumaya devam etmektedir. Murat Nehri üzerindeki adacıklar ve çevresindeki insan eli değmeyen alanlar telli turnaların en önemli üreme ve beslenme alanlarıdır\' diye konuştu
TÜRÜ SONSUZA KADAR KAYBEDİLİRİZ
\'Telli turnaların bu bölgeden de çekilmeleri durumunda bu türü sonsuza kadar kaybediliriz\' diyen Eken, telli turnaların, Türkiye\'deki son üreme alanlarının yerel halkın katılımıyla korunmasını sağlamak amacıyla bir proje hazırladıklarını anlattı.
Eken, Telli Turna popülasyonundaki azalmanın en önemli nedeninin, kuşların Murat Nehri kıyısında bulunan önemli yaşam alanlarının tarım alanı haline dönüştürülmesi ya da kurutulması olduğunu söyledi.
Kuşların, sulak alanlar ile bozkır arasında kalan bölgeleri yaşam alanı olarak seçtiğini ifade eden Eken, son 11 telli turnanın, Murat Nehrinin bozkırla buluştuğu noktada bu el değmemiş bölgelerde üremeye çalıştıklarını belirtti. Eken, kuşların üreme alanlarına, ulaşımın bir hayli zor olduğunu, bunun da üreme için elverişli bir ortam yarattığına dikkati çekti.
www.dogadernegi.org
Kaynak: Hürriyet
Davranışları :
Çift seçme ve çiftleşme öncesi son derece gösterişli vocal kullanım yaparlar. Ayrıca birleşme dansı son derece sevgi dolu ve görülmeye değerdir.yerden dal ve vari parçaları havaya atarak tutmaları çifleşme dönemi sergiledikleri bir yöntemdir.
Yerde yuva yapar. Yuvayı korurken kavgacı ve sinirli davranırlar.
Yerel Adlar :
Moğalistan ve Hindistan\'da kutsal sayılırlar.köylüler büyük cemaatler halinde yıllık gösteriler etkinlikler yaparlar telli turnalar için.Ayrıca pek çok İslam ülkesinin kültüründe saygı ve koruma ile anılırlar.telli turna...
Ses-Ötüşü :
turnaların hepsi boru sesine benzeyen yüksek ve berrak bir ses çıkarır.çok uzaklardan duyulan tınılı sesleri vardır.leylekler gibi gagalarını takırdattığı da olur.
türün sesini dinliyebilmek için volum yükseltilmeli.
Kaynaklar
- http://www.kazimcapaci.com/telliturna.htm
- Türkiye ve Ortadoğu\'nun Kuşları
- Kuş Gözlemcisinin Cep Kitabı
- Türkiye ve Avrupa\'nın Kuşları
- Collins Bird Guide
-bateş yayınları hayvanlar ans.-kuşlar.sa.99
-http://www.treknature.com.
www.biodiversityexplorer.org/birds/gruidae/